Các vụ vỡ nợ trái phiếu của Trung Quốc đạt mức cao kỷ lục 18 tỷ USD trong nửa đầu năm

Các khoản vỡ nợ của doanh nghiệp Trung Quốc đã tăng lên mức kỷ lục khi Bắc Kinh cho phép các công ty đang mắc kẹt vì nợ quá nhiều được phép phá sản. Các công ty phát hành trái phiếu doanh nghiệp Trung Quốc đã vỡ nợ khoảng 116 tỷ nhân dân tệ (18 tỷ USD) trong sáu tháng đầu năm 2021, con số cao nhất từ trước đến nay.

Việc bỏ lỡ các khoản thanh toán đang khiến các nhà đầu tư nước ngoài báo động và khiến lợi suất trung bình đối với trái phiếu doanh nghiệp Trung Quốc bằng ngoại tệ với xếp hạng tín nhiệm thấp trên 10%.

Chính phủ Trung Quốc đang đặt ưu tiên giảm nợ quá mức trong khu vực doanh nghiệp. Tuy nhiên, làm như vậy có nguy cơ đẩy một nhóm công ty vào khó khăn trong việc cấp vốn cho doanh nghiệp của họ. Điều này có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế của quốc gia trong những năm tới.

Các công ty Trung Quốc đã vỡ nợ kỷ lục 116 tỷ nhân dân tệ trong nửa đầu năm nay. Con số cả năm có khả năng vượt qua kỷ lục trước đây được ghi nhận vào năm 2020, là hơn 187 tỷ nhân dân tệ và đạt mức cao nhất mọi thời đại.

Đặc biệt, ngày càng nhiều doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đang thiếu các khoản thanh toán nợ, một dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng chạy ngược lại giả định lâu nay giữa những người đi vay có liên kết với nhà nước và các nhà đầu tư của họ rằng chính phủ sẽ bảo lãnh họ khi họ rơi vào rắc rối tài chính. Trong nhiều thập kỷ, các DNNN đã được hưởng “bảo lãnh nợ ngầm” của chính quyền trung ương và địa phương, nhưng họ không còn có thể nhận được sự hỗ trợ của chính phủ nữa.

Vào tháng 2, một tòa án Trung Quốc đã chấp nhận đơn xin phá sản của tập đoàn du lịch HNA Group theo quy trình tổ chức lại. Đến tháng 3, Hãng hàng không Thiên Tân (do HNA và chính quyền thành phố Thiên Tân cùng thành lập) cũng đi vào quy trình tương tự.

Năm 2019, các DNNN chiếm hơn 10% tổng số các công ty phát hành của Trung Quốc không trả được nợ. Tỷ lệ này đã tăng lên gần một nửa vào năm 2020. Các DNNN vẫn chịu trách nhiệm cho khoảng 40% tổng số vụ vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp trong năm nay.

Naoto Saito (Trưởng nhóm nghiên cứu tại Viện nghiên cứu Daiwa) cho biết các DNNN đang nợ nần chồng chất “tưởng rằng họ sẽ không bao giờ được phép vỡ nợ“. Nhưng những lo ngại về rủi ro đạo đức đã khiến chính phủ bắt tay vào cải cách.

Hàng loạt các vụ vỡ nợ của các DNNN lớn báo hiệu cam kết của lãnh đạo Trung Quốc trong việc phá bỏ rủi ro đạo đức bằng cách loại bỏ các DNNN nợ nần chồng chất khỏi sự bảo vệ của chính phủ và cho phép các doanh nghiệp này phá sản.

“Động lực tín dụng”, đo lường sự tăng trưởng trong nguồn tài chính mới như một phần của tổng sản phẩm quốc nội và là một chỉ số được theo dõi rộng rãi về lập trường chính sách kinh tế của chính phủ đã giảm xuống. Chỉ số này thường tăng khi chính phủ áp dụng lập trường chính sách ủng hộ tăng trưởng và giảm khi chính phủ cắt giảm các biện pháp kích thích. Chỉ số này đã chùng xuống sau khi đạt đỉnh 32% vào tháng 11 năm 2020. Nó giảm xuống 25% vào tháng 5 vừa qua, mức thấp nhất kể từ tháng 2 năm 2020.

Các nhà đầu tư nước ngoài đang có dấu hiệu giảm mức độ tiếp xúc với các khoản nợ của doanh nghiệp Trung Quốc. Một nhà quản lý quỹ tại một công ty đầu tư nước ngoài cho biết ông sẽ cắt giảm khoản đầu tư của công ty này vào trái phiếu doanh nghiệp Trung Quốc có xếp hạng tín nhiệm thấp.

Lợi tức của cái gọi là trái phiếu doanh nghiệp có lợi suất cao, được đánh giá thấp hơn mức đầu tư đang tăng mạnh. Theo Intercontinental Exchange, trái phiếu có lợi suất cao bằng nhân dân tệ mang lại lợi suất trung bình 10,1%/năm vào ngày 15 tháng 6, đạt mức cao hơn 10% lần đầu tiên sau khoảng 13 tháng. Điều này trái ngược hẳn với lợi suất trung bình toàn cầu dưới 5% đối với các loại trái phiếu đầu cơ như vậy.

Một số DNNN cũng bị các công ty xếp hạng tín nhiệm hạ bậc tín nhiệm. Tập đoàn bất động sản khổng lồ Trung Quốc China Evergrande Group đã bị cả Fitch Ratings và Moody’s Investor Service hạ xếp hạng tín nhiệm vào tháng Sáu. Những động thái này đã khiến lợi suất trái phiếu của công ty tăng vọt trên 20%, bất kể ngày đáo hạn của chúng là bao nhiêu.

Hàng loạt các vụ vỡ nợ của DNNN cũng đang ảnh hưởng đến mức độ tín nhiệm của các doanh nghiệp khu vực tư nhân. Nhà bán lẻ Trung Quốc Suning.com đã thu hút sự chú ý toàn cầu vào năm 2016 bằng cách mua lại nhà lãnh đạo Serie A của Ý, Inter Milan là một trong những nạn nhân đáng chú ý của xu hướng này.

Sức khỏe tài chính của công ty đã xấu đi do việc mở rộng một cách thiếu thận trọng trong những năm gần đây. Các nhà đầu tư ngày càng lo lắng về khả năng trả nợ của công ty.

Các công ty Trung Quốc sẽ phải đối mặt với các cuộc kiểm tra lớn về sức khỏe tài chính của họ trong vài năm tới, với 2,14 nghìn tỷ USD trái phiếu đáo hạn vào năm 2023, cao hơn 60% so với giá trị trái phiếu đáo hạn từ năm 2018 đến năm 2020.

Chính phủ nước này đang tìm cách loại bỏ các DNNN bị gánh nặng bởi nợ quá mức mà không gây ra xáo trộn nghiêm trọng trên thị trường tài chính thông qua việc xử lý nợ có quản lý.

Nhưng các nhà đầu tư đã hưởng ứng chiến dịch bằng cách đổ xô ra khỏi trái phiếu rác. Nếu điều này gây ra tình trạng siết chặt tín dụng đối với một số lượng lớn các công ty Trung Quốc, nền kinh tế của quốc gia này có thể bị ảnh hưởng nặng nề, làm chệch hướng chiến lược hạ cánh mềm của Bắc Kinh.

“Nếu các vụ vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp tăng mạnh dẫn đến lợi suất trái phiếu tăng hơn nữa và các tác động lớn hơn khác trên thị trường, chính phủ Trung Quốc sẽ bắt đầu hỗ trợ trực tiếp và gián tiếp (cho các DNNN nợ nần chồng chất)“, ông Saito của Daiwa dự đoán.

Hoàng Oanh