Asean đấu tranh để chấm dứt sự bế tắc của Myanmar trong cuộc họp trực tuyến
Các Bộ trưởng Ngoại giao của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã họp trực tuyến vào thứ Hai ngày 2 tháng 8, chương trình nghị sự diễn ra với nội dung chủ yếu xoay quanh cuộc khủng hoảng kéo dài ở Myanmar.
Theo Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsudi, một cuộc họp được cho là sẽ kéo dài hai giờ đồng hồ đã diễn ra trong 5 giờ, cuộc thảo luận này “rất cởi mở” nhưng không đưa ra dấu hiệu nào về tiến triển rõ ràng đối với một giải pháp cho Myanmar. Bà cho biết Indonesia kêu gọi Myanmar và khối tiến tới việc chấp thuận một đặc phái viên tới đất nước đang gặp khó khăn.
Phiên họp diễn ra ngay sau khi nhà lãnh đạo chế độ quân sự của Myanmar, Thượng tướng Min Aung Hlaing, tự xưng là thủ tướng vào cuối tuần qua.
ASEAN hiện đã bắt đầu một loạt các cuộc họp trực tuyến kéo dài một tuần gồm các thành viên là Ngoại trưởng các nước ASEAN cũng như với các đối tác quan trọng bao gồm Mỹ và Trung Quốc. Khoảng 20 cuộc họp và một cuộc họp báo được lên kế hoạch đến hết thứ Bảy (7/8), theo Brunei (Chủ tịch ASEAN năm nay).
Bên cạnh Myanmar, đại dịch COVID-19 và tranh chấp Biển Đông là một trong những vấn đề hàng đầu được thảo luận, trong khi Washington và Bắc Kinh dự kiến sẽ tán thành khối 10 thành viên trong bối cảnh căng thẳng giữa hai siêu cường ngày càng gia tăng.
Tại cuộc họp Ngoại trưởng hôm thứ Hai: “vấn đề mất rất nhiều thời gian là việc thực hiện năm điểm đồng thuận [về Myanmar], đặc biệt liên quan đến vấn đề [bổ nhiệm] một đặc phái viên“, theo Bà Marsudi.
Myanmar nằm dưới sự cai trị của quân đội vào ngày 1 tháng 2, khi chính phủ được bầu của bà Aung San Suu Kyi bị lật đổ. Sự đồng thuận đạt được gần ba tháng sau đó kêu gọi đối thoại mang tính xây dựng giữa tất cả các bên để tìm kiếm một giải pháp hòa bình, cần bổ nhiệm một đặc phái viên để tạo điều kiện hòa giải và các biện pháp khác. Nhưng ba tháng nữa đã trôi qua và có rất ít tiến bộ, không có phái viên nào tại chỗ. Một số thành viên tỏ ra miễn cưỡng thực hiện các hành động lớn do nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước đã tồn tại từ lâu.
Tuần trước, trong một văn bản trả lời câu hỏi của Quốc hội, Bộ trưởng Ngoại giao Singapore Vivian Balakrishnan nói rằng việc thực hiện đồng thuận cho đến nay “rất chậm”, đồng thời nói thêm rằng đất nước của ông đang làm việc trong ASEAN để xúc tiến quá trình này.
Một số ứng cử viên đặc phái viên tiềm năng đã xuất hiện, nhưng một danh sách rút gọn không được biết là đã được chốt. Lãnh đạo chế độ Myanmar, Thượng tướng Min Aung Hlaing, cho biết trong một bài phát biểu hôm Chủ nhật rằng chính quyền của ông sẽ làm việc với bất kỳ đặc phái viên nào do ASEAN chỉ định.
Nhưng đồng thời, vị tướng này đã tự mình đảm đương vai trò thủ tướng một cách không chính thức. Ông đã nhắc lại cam kết tổ chức bầu cử, nhưng chỉ vào năm 2023, cho thấy ông không có ý định từ bỏ quyền lực sớm.
Bà Marsudi thúc giục “hành động quyết định” và nhấn mạnh rằng việc tiếp tục trì hoãn việc thực hiện đồng thuận “không mang lại lợi ích gì cho ASEAN“. Bà nói rằng nếu các thành viên không giải quyết được vấn đề về một phái viên tại các cuộc họp, sự đồng thuận nên được trao lại cho các nhà lãnh đạo của khối để quyết định các bước sẽ được thực hiện “phù hợp với hiến chương ASEAN”.
Bà cũng nhấn mạnh rằng “chúng ta không được làm ngơ trước những đau khổ của người dân Myanmar, những người cần được giúp đỡ”. Kể từ khi quân đội tiếp quản, 940 người đã bị lực lượng an ninh giết chết trong khi 5.444 người bị bắt, buộc tội hoặc bị kết án tính đến ngày 31 tháng 7.
Một sự kiện quan trọng khác cần theo dõi trong tuần này sẽ là cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao Hội nghị cấp cao Đông Á diễn ra vào thứ Tư, với sự tham gia của tám đối tác: Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Nga, Hàn Quốc và Mỹ.
Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Antony Blinken sẽ tham dự năm cuộc thảo luận trong tuần này, bao gồm cuộc họp EAS và cuộc họp Hoa Kỳ-ASEAN, cũng sẽ được tổ chức vào thứ Tư.
“Bộ trưởng sẽ tái khẳng định cam kết của Hoa Kỳ đối với vai trò trung tâm của ASEAN và hợp tác với ASEAN và các đối tác quốc tế để chống lại đại dịch COVID-19 và hỗ trợ phục hồi kinh tế“, tuyên bố của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ sẽ nhắc lại rằng Hoa Kỳ sát cánh với cộng đồng quốc tế để bảo vệ quyền tự do trên biển và luật pháp quốc tế, bao gồm cả [Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển].
Chính quyền Joe Biden đã và đang tích cực nâng cao vị thế của mình ở châu Á. Hoa Kỳ đã cử các nhân vật chủ chốt của chính phủ đến khu vực trong những tuần gần đây trong nỗ lực thắt chặt quan hệ và kiểm tra hoạt động mở rộng hàng hải của Bắc Kinh, bao gồm cả ở Biển Đông và eo biển Đài Loan.
Sau chuyến dừng chân của Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin tại Singapore, Việt Nam và Philippines vào tuần trước, Phó Tổng thống Kamala Harris dự kiến sẽ thăm Singapore cũng như Việt Nam trong tháng này.
Trung Quốc cũng đang tìm kiếm mối quan hệ chặt chẽ hơn với ASEAN, một phần bằng cách cung cấp vắc-xin coronavirus.
Tuần trước, Ủy viên Quốc vụ kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã tham dự lễ khai mạc hội nghị kỷ niệm 30 năm quan hệ Bắc Kinh – ASEAN. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Zhao Lijian nói với các phóng viên: “Quan hệ Trung Quốc-ASEAN đã trở thành một ví dụ điển hình về một cặp quan hệ thành công và sôi động nhất ở châu Á-Thái Bình Dương”.
Một cuộc họp ASEAN-Trung Quốc sẽ diễn ra vào thứ Ba (3/8), cùng với các cuộc họp riêng của khối với Nhật Bản và Hàn Quốc vào cùng ngày.
Sự bùng nổ của chính sách ngoại giao diễn ra khi một số quốc gia ASEAN phải vật lộn với đợt bùng phát đại dịch COVID nghiêm trọng và bế tắc trong hơn một năm rưỡi bao gồm Indonesia, Thái Lan và Việt Nam. Tuần trước, Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã hạ mức dự báo tăng trưởng năm 2021 của 5 nước ASEAN lớn xuống 0,6 điểm xuống 4,3%.
Thành Long
