Ảnh hưởng từ việc Thỏa thuận đầu tư Trung Quốc-EU bị đình chỉ

Các hợp đồng đầu tư liên quan đến các quốc gia châu Âu có các thỏa thuận đầu tư song phương riêng biệt với Trung Quốc sẽ không bị ảnh hưởng bởi quyết định của Nghị viện châu Âu về việc đình chỉ Thỏa thuận toàn diện về đầu tư (CAI) với Trung Quốc bởi đây với động thái mang tính biểu tượng chính trị hơn là kinh tế, theo các luật sư và các chuyên gia ngoại giao.

Trung Quốc coi CAI là có ý nghĩa về mặt ngoại giao, vì đây là một thỏa thuận được thực hiện thành công với một cường quốc phương Tây mà không bị Mỹ kiểm soát hay ngăn chặn trước. Nhưng với tư cách là một công cụ kinh tế, nó không đe dọa đến các thỏa thuận mà các nước châu Âu có thể thực hiện với Trung Quốc, vì hầu hết các nước này đã có các hiệp ước đầu tư song phương riêng biệt với Trung Quốc, theo các luật sư thương mại quốc tế.

Joerg Wuttke, chủ tịch Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc, cho biết vấn đề đã đến “giai đoạn leo thang” và Nghị viện châu Âu chỉ đơn thuần “dán nhãn cho những gì đã rõ ràng kể từ khi Trung Quốc áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các nghị sĩ châu Âu”. EU đã trừng phạt bốn quan chức và một thực thể của Trung Quốc, trong khi Trung Quốc trừng phạt 10 cá nhân và bốn tổ chức của EU, bao gồm cả các nghị sĩ của nhiều đảng chính trị châu Âu.

Về phần mình, Trung Quốc đã nhanh chóng áp dụng các biện pháp trừng phạt của họ. Người phát ngôn của Phái bộ Trung Quốc tại EU hôm thứ Sáu cho biết “Quyết định của Trung Quốc thực hiện các biện pháp đáp trả là một phản ứng hợp pháp đối với các biện pháp trừng phạt và đối đầu đơn phương của EU”, nhưng cá nhân giấu tên này vẫn khẳng định rằng CAI là một thỏa thuận có lợi cho cả hai bên. Cũng có những lo ngại rằng việc đóng băng CAI có thể hủy hoại các khoản đầu tư lẫn nhau và các doanh nghiệp của cả hai bên, vì CAI đưa ra các quy tắc về khả năng tiếp cận thị trường hơn nữa đối với các khoản đầu tư giữa EU với tư cách là một khối và Trung Quốc. Tuy nhiên, hầu hết các nước EU đều đã có các hiệp ước đầu tư song phương với Trung Quốc từ lâu đã tự do hóa và bảo vệ một lượng lớn các khoản đầu tư song phương giữa các nước đó và Trung Quốc, theo luật sư và giáo sư thương mại quốc tế tại Đại học Thành phố Hồng Kông Julien Chaisse.

Hiện có 26 hiệp ước như vậy giữa Trung Quốc và các hạt EU, và Ireland là quốc gia duy nhất không có hiệp ước này. Chaisse nói: “Những hiệp ước này đã làm tốt công việc trong 20 năm qua… Ngoài ra, có một số quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới vẫn phù hợp với cả EU-Trung Quốc. Nhìn chung, các công ty không bị bỏ lại nếu không có sự bảo vệ. Nếu EU hoặc Trung Quốc thực sự muốn làm hại lẫn nhau, họ sẽ chấm dứt tất cả hoặc một số [hiệp ước đầu tư song phương] cũ”.

Chaisse khẳng định rằng sự thất bại của CAI cũng có thể là tạm thời, vì lịch sử đã chỉ ra rằng nhiều hiệp định thương mại và đầu tư khó khăn cuối cùng đã được ký kết bất chấp những bất đồng trước đó.

Hạnh Dung