FED và thuế của Tổng thống Trump ai mới là thủ phạm kéo lùi nền kinh tế Mỹ

Tổng thống Trump cho rằng Cục Dự trữ Liên Bang Mỹ (Fed) ‘toàn hành động sai’ nhưng giới phân tích, doanh nghiệp khẳng định thuế nhập khẩu mới đang bóp nghẹt việc kinh doanh của những Doanh nhân Mỹ.

Chủ tịch Fed Jerome Powell và Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Các nhà kinh tế học gần đây liên tục cảnh báo khả năng Mỹ suy thoái trong tương lai gần. Vài ngày trước, báo cáo do ISM công bố cho thấy hoạt động sản xuất tháng 8 tại Mỹ lần đầu tiên đi xuống trong 3 năm. Đường cong lãi suất trái phiếu cũng đã đảo ngược từ giữa tháng 8. Nhà Trắng cho rằng đây là lỗi của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Từ cuối năm 2015 đến cuối năm ngoái, Fed đã nâng lãi suất 9 lần.

Tổng thống Mỹ Donald Trump thường xuyên công khai chỉ trích Fed, với lý do lãi tăng sẽ kéo tụt tăng trưởng kinh tế. Ông còn cho rằng nếu Fed giảm lãi suất, Mỹ sẽ thắng Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại. Thậm chí, sau khi cơ quan này hạ lãi suất hồi tháng 7, Trump vẫn cho rằng Fed “toàn hành động sai” và “chỉ hạ lãi suất một chút là không đủ”.

Ông gọi Chủ tịch Fed Jerome Powell – người do chính ông đề cử – là một tay golf không thể gạt bóng vào lỗ. Trump thậm chí đặt câu hỏi liệu so với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Powell có phải là “kẻ thù lớn hơn” với Mỹ hay không

Ông cũng đổ lỗi cho các doanh nghiệp. “Những công ty yếu kém đang đổ lỗi cho thuế nhập khẩu thay vì sự quản lý tệ hại của mình”, Trump viết trên trang cá nhân tuần trước.

Trên CNN, cố vấn thương mại của Trump – Peter Navarro cũng cho rằng quan điểm chiến tranh thương mại kéo tụt tăng trưởng toàn cầu là sai lầm. Thay vào đó, thách thức với kinh tế Mỹ là Fed “đã nâng lãi quá nhanh, quá mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến đầu tư và gián tiếp lên thị trường tiền tệ”.

Một số chuyên gia cũng cho rằng Fed đã hành động quá mạnh tay năm ngoái. Và điều đó không giúp ích gì cho nền kinh tế hiện tại. “Chẳng có lý do gì để nâng lãi nhanh như vậy cả”, Lindsey Piegza – kinh tế trưởng tại Stifel nhận xét. Ông cho rằng việc nâng lãi có thể bóp nghẹt đà phục hồi.

Năm ngoái, Fed nâng lãi 4 lần. Đây là số lần điều chỉnh lớn nhất kể từ năm 2006. Cơ quan này muốn ngăn Mỹ tăng trưởng quá nóng, sau khi Trump và Quốc hội Mỹ kích thích nền kinh tế bằng chính sách giảm thuế và tăng chi tiêu công quy mô lớn. Hiện tại, kinh tế Mỹ đã có nhiều dấu hiệu không còn hưởng lợi nhiều từ các chính sách này.

Navarro cũng đổ lỗi cho việc kinh tế châu Âu đi xuống, và thúc giục Đức cùng Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) thúc đẩy kinh tế khu vực này.

Tuy nhiên, giới phân tích lại khẳng định có rất ít bằng chứng cho thấy lãi suất là vấn đề chính khiến kinh tế Mỹ trục trặc. Sau 9 lần nâng lên, lãi suất tại Mỹ vẫn ở mức thấp kỷ lục. Các công ty không than thở về khả năng tiếp cận vốn vay nữa, mà phàn nàn chuyện thuế nhập khẩu.

Cuộc chiến thương mại mà Mỹ khởi xướng với Trung Quốc đang ngày càng tác động mạnh lên cả thế giới. Nhiều số liệu cho thấy Mỹ tăng trưởng chậm lại một phần vì cuộc chiến này. Rủi ro hiện tại là tình hình này có thể phát triển thành suy thoái, bất kể Fed làm gì.

“Chiến tranh thương mại như một con dao găm cắm trong cơ thể vậy”, Mark Zandi – kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics cho biết trên CNN, “Dù bạn có uống bao nhiêu kháng sinh, cơ thể cũng sẽ không thể khỏe mạnh trở lại cho đến khi lấy con dao đó ra”.

Hôm chủ nhật, mức thuế nhập khẩu mới của Mỹ và Trung Quốc đều có hiệu lực. Căng thẳng leo thang rõ ràng đang gây ra nhiều vấn đề cho nền kinh tế số một thế giới.

Trong khảo sát của ISM, giám đốc một công ty hóa phẩm cho biết: “Dù việc kinh doanh vẫn ổn định, mọi người đang lo ngại về chiến tranh thương mại và khả năng suy thoái”. Một lãnh đạo khác từ một hãng máy tính và đồ điện tử thì khẳng định: “Thuế nhập khẩu sẽ vẫn kìm hãm chuỗi cung ứng và cả nền kinh tế”.

Số đơn hàng xuất khẩu mới của Mỹ trong tháng 8 xuống thấp nhất kể từ tháng 4/2009. “Sản xuất yếu đi không liên quan đến các chính sách của Fed. Nó là do thuế nhập khẩu và bất ổn thương mại thôi”, Peter Boockvar – Giám đốc Đầu tư tại Bleakley Advisory Group cho biết.

Theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, kể từ ngày 1/9, thuế nhập khẩu trung bình của các sản phẩm từ Trung Quốc vào Mỹ là 21,2%. Trước khi chiến tranh thương mại nổ ra, nó chỉ là 3,1%.

Mục đích của Mỹ khi áp thuế là buộc Trung Quốc chơi công bằng hơn. Tuy nhiên, dù động cơ là gì, cuộc chiến thuế vẫn đang phủ bóng lên cả nền kinh tế.

Ngoài tiền thuế nhập khẩu, chi tiêu của doanh nghiệp cũng đang chịu sức ép, do niềm tin đi xuống và bất ổn tăng cao. “Khi tín hiệu suy thoái đã phát ra, kiểu bất ổn này có thể rất nguy hiểm, do nó kiềm chế tiêu dùng và đầu tư”, Lisa Shalett – Giám đốc Đầu tư tại Morgan Stanley Wealth Management cho biết.

Zandi thì cho rằng đổ lỗi chính cho Fed là điều ngớ ngẩn. “Chính phủ không muốn gánh trách nhiệm. Đó là lý do họ đổ lỗi cho Fed”, ông nói, “Fed đã làm chính xác điều họ cần làm. Họ chỉ không nghĩ rằng Mỹ lại gây chiến thương mại với Trung Quốc”.

Nhà Trắng đã vài lần đạt thỏa thuận đình chiến với Trung Quốc, nhưng chẳng cái nào kéo dài lâu. Zandi cảnh báo nếu Trump tiếp tục đánh thuế Trung Quốc như tuyên bố, khả năng Mỹ suy thoái trong năm 2020 sẽ là hơn 50%.

Các doanh nghiệp đang mắc kẹt trong cuộc chiến này. Tuần trước, Best Buy hạ dự báo doanh số bán hàng, một phần vì chiến tranh thương mại. “Rất khó đoán trước người tiêu dùng sẽ phản ứng ra sao khi giá tăng lên vì thuế nhập khẩu”, CEO Best Buy Corie Barry cho biết. Trong buổi công bố của Best Buy, từ thuế nhập khẩu được đề cập 35 lần. Không ai nhắc đến Fed, lãi suất hay Powell.

Fed đã ra tín hiệu sẵn sàng hạ lãi suất thêm nếu cần thiết. Giảm lãi có thể kéo thị trường chứng khoán lên, từ đó củng cố niềm tin trong nền kinh tế. Dù vậy, nới lỏng tiền tệ không giải quyết được vấn đề thực sự của Mỹ. Và Fed cũng không còn nhiều dư địa chính sách.

Huy Hoàng