Cơ hội để hàng Việt gia tăng thị phần tại Mỹ
Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung tiếp tục leo thang. Trong bối cảnh đó, những nước được hưởng lợi nhiều nhất lại là các đối tác đồng minh của Mỹ như EU và Nhật Bản; các nước mới nổi ở ASEAN, trong đó có Việt Nam cũng được hưởng lợi nhưng chưa nhiều.
Nhóm dệt may, giày dép, thủy sản chưa được hưởng lợi nhiều
Theo báo cáo của Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC), xung đột thương mại Mỹ-Trung kể từ khi khởi phát vào tháng 6/2018 đến nay đã và đang có những tác động nhất định tới xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ. Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, lũy kế 4 tháng đầu năm 2019, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đạt 17,8 tỉ USD, tăng 29,1% và cao hơn hẳn mức tăng 11,5% của cùng kỳ năm 2018. Trong khi đó, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ trong cùng khung thời gian trên giảm tới 13%. Qua đây có thể thấy xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ vẫn tăng trưởng tốt bất chấp kinh tế Mỹ dần cho thấy những dấu hiệu của đà tăng trưởng chậm lại.
Tuy nhiên điểm đáng lưu ý là mặc dù tăng trưởng cao 30% song thị phần hàng xuất khẩu của Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Mỹ mới chỉ tăng thêm khoảng 0,2 điểm phần trăm kể từ khi xung đột thương mại Mỹ – Trung chính thức diễn ra. Cùng thời gian trên, thị phần của các nước khác trong khu vực ASEAN như Thái Lan, Indonesia hay Malaysia nhìn chung không thay đổi hoặc cũng chỉ tăng nhẹ khoảng 0,1 điểm phần trăm.
Ở chiều ngược lại, thị phần hàng Trung Quốc xuất khẩu vào Mỹ giảm đã giảm từ mức 16% xuống còn 12% trong 1 năm qua. Trong khi đó, thị phần xuất khẩu của EU và Nhật Bản vào Mỹ lại lần lượt tăng từ mức 10,5% lên 12,5% và 4,5% lên 5,5%. Những số liệu trên cho thấy việc, dù tốc độ tăng trưởng cao 30% nhưng mức tăng thị phần của hàng Việt Nam ở thị trường Mỹ vẫn kém rất xa so với EU và Nhật Bản.
Các nhóm hàng mà Việt Nam xuất khẩu nhiều nhất vào Mỹ hiện nay chủ yếu thuộc 2 lĩnh vực chính: công nghiệp chế biến, chế tạo, thâm dụng nhiều lao động và các linh kiện, máy móc, các sản phẩm điện tử. Trong số này, hàng dệt may chiếm trọng lớn nhất (25%); đứng thứ hai là điện thoại và các loại linh kiện (chiếm 18,6%); thứ ba là giày dép các loại (chiếm 11%). Tiếp đến là gỗ và các sản phẩm gỗ (chiếm 8%); máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác (chiếm 7,3%); máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện (chiếm 7,2%); túi xách, vali, mũ, ô dù (chiếm 2,8%); phương tiện vận tải phụ tùng (chiếm 2,7%); thủy sản (chiếm 2,2%)…
Trong 4 tháng đầu năm 2019, các nhóm hàng liên quan đến các sản phẩm điện tử, máy móc thiết bị phụ tùng mà Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ có mức tăng cao đột biến so với mức tăng chung của tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng đó cũng như các thị trường khác. Cụ thể, nhóm hàng điện thoại và các loại linh kiện xuất sang Mỹ có mức tăng lên tới 94,4%; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 64%, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác tăng 54,7%.
Trong khi đó, các nhóm hàng liên quan đến công nghiệp chế biến và thâm dụng nhiều lao động xuất khẩu sang thị trường Mỹ 4 tháng đầu năm 2019 có mức tăng thấp hơn nhóm hàng điện tử, đi kèm với đó là sự phân hóa rõ nét như: gỗ và sản phẩm gỗ xuất sang Mỹ tăng 34,7%; túi xách, ví, vali, mũ, dù tăng 31,2%.
Cơ hội tăng xuất khẩu
Một trong những nguyên nhân quan trọng lý giải sự phân hóa trong tốc độ tăng trưởng giữa các nhóm hàng mà Việt Nam xuất vào Mỹ trong các tháng qua đến từ lộ trình áp thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc. Trong gói đánh thuế 250 tỉ USD tính đến nay, các mặt hàng điện tử và đồ điện gia dụng của Trung Quốc (trừ điện thoại di dộng) hầu hết đã bị Mỹ áp thuế.
Nếu chiến tranh thương mại Mỹ-Trung tiếp tục leo thang sẽ là cơ hội rất lớn tăng xuất khẩu vào Mỹ cho dệt may, da giày của Việt Nam. Một trong những nguyên nhân quan trọng lý giải sự phân hóa trong tốc độ tăng trưởng giữa các nhóm hàng mà Việt Nam xuất vào Mỹ trong các tháng qua đến từ lộ trình áp thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc. Các mặt hàng điện tử và đồ điện gia dụng của Trung Quốc (trừ điện thoại di dộng) hầu hết đã bị Mỹ áp thuế trong gói hàng hóa trị giá 250 tỷ USD. Đây cũng là những nhóm hàng mà Việt Nam xuất vào Mỹ có mức tăng trưởng đột biến và mạnh nhất như phân tích ở trên. Điều này là bằng chứng cho thấy xuất khẩu nhóm hàng này của Việt Nam đang được hưởng lợi lớn nhờ xung đột thương mại Mỹ-Trung.
Trong khi đó những nhóm hàng xuất khẩu thâm dụng nhiều lao động mà nhiều nhà đầu tư kỳ vọng Việt Nam sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ xu hướng dịch chuyển nhà máy ra khỏi Trung Quốc để tránh thuế là dệt may, giày dép, sản xuất đồ chơi… trên thực tế lại chưa có thấy sự tăng trưởng bứt phá. Điều này là do trong gói hàng hóa Trung Quốc bị Mỹ đánh thuế cho đến nay chưa bao gồm những mặt hàng này. Do đó, xu hướng dịch chuyển đơn hàng, giúp xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ tăng mạnh tại các mặt hàng trên chưa thật sự rõ nét
Tuy nhiên nếu Mỹ và Trung Quốc không đạt được thỏa thuận thương mại mới dẫn tới việc chính quyền Tổng thống Trump quyết định áp thuế 25% lên toàn bộ hàng hóa còn lại của Trung Quốc thì cơ hội tăng thị phần xuất khẩu của Việt Nam ở thị trường Mỹ là rất lớn. Khi đó, những mặt hàng tiêu dùng là thế mạnh sản xuất của Việt Nam như dệt may; da giày; đồ chơi và dụng cụ thể thao… sẽ có nhiều điều kiện thuận lợi để lấy thị phần từ Trung Quốc khi nước này bị đánh thuế. Mức thuế 25% là khá lớn đối với những ngành có biên lợi nhuận trung bình, thâm dụng nhiều lao động nên xu hướng các nhà nhập khẩu Mỹ dịch chuyển đơn hàng sang các nước khác nhằm tránh thuế sẽ diễn ra mạnh hơn. Kể cả trong kịch bản Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận dẫn đến việc Mỹ chưa áp thuế lên gần 250 tỷ USD còn lại thì chỉ riêng việc Mỹ tăng thuế từ 10 lên 25% đối với 200 tỷ hàng hóa Trung Quốc từ ngày 10/05/2019 vừa qua cũng đã mang đến cơ hội để Việt Nam gia tăng thị phần xuất khẩu tại Mỹ trong các quý tới.
Nguyễn Cường
