Gỡ “nút thắt” cho nền kinh tế
Tại Phiên họp thứ 23, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về 6 Báo cáo, trong đó “Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022, tình hình triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2023” (gọi tắt Báo cáo) thu hút đông đảo ý kiến thảo luận của các đại biểu.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Báo cáo “nhiều màu hồng” và phân tích chưa rõ về những tồn tại, hạn chế cũng như nguyên nhân. Dẫn chứng trong kết quả năm 2022 khi nền kinh tế cán đích tăng trưởng 8,2%, ông Phương cũng đồng thời cho biết trên thực tế tăng trưởng kinh tế đã có dấu hiệu suy giảm từ cuối quý 3/2022, đầu quý 4/2022 chứ không phải đến quý 1/2023 mới giảm đột ngột. Chính vì vậy Chính phủ cần đánh giá thực chất biểu đồ tăng trưởng, phân tích các tồn tại, hạn chế một cách khoa học, chặt chẽ và đầy đủ hơn để không cảm thấy bất an khi tăng trưởng GDP rơi từ 8,2% năm 2022 xuống 3,32% trong quý đầu năm 2023.
Về tình hình kinh tế – xã hội đầu năm 2023, Phó Chủ tịch Quốc hội dẫn lại đánh giá của Chính phủ rằng từ đầu năm đến nay một số lĩnh vực như thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, đầu tư công… đã có những chuyển biến hết sức tích cực. Tuy nhiên thực tế nhiều chuyên gia và nhà khoa học cho rằng dòng tiền vẫn còn nghẽn, chưa phát huy tác dụng. Vì vậy ông Phương đề nghị Chính phủ cần làm rõ hơn những tồn tại liên quan thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, sự yếu kém của ngân hàng chưa được xử lý dứt điểm. Chính phủ cũng cần đánh giá cho đúng khả năng chống chịu của nền kinh tế trước tác động bên ngoài; đồng thời xử lý dứt điểm tình trạng sở hữu chéo, “sân sau” của ngân hàng là các doanh nghiệp thân thuộc, kể cả các ngân hàng thương mại.
Đồng tình với 3 giải pháp Chính phủ nêu, ông Phương cũng đồng thời lưu ý cần cụ thể hóa, nhất là với những yếu kém tồn tại trong nội tại của nền kinh tế, năng lực điều hành, quyết định các vấn đề trước tình huống, các giai đoạn có tính chất đặc biệt quan trọng. “Trong công tác điều hành cần có sự quyết đoán, linh hoạt và mạnh mẽ hơn, không chỉ với Chính phủ mà còn với bộ ngành các cấp, địa phương” – Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị
Về phía Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực của Chính phủ khi giữ ổn định nền kinh tế vĩ mô, ổn định tỷ giá và lạm phát. Tuy nhiên Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ những tồn tại, bất cập trong chính sách tài chính, tiền tệ, bất động sản… và yêu cầu Chính phủ phải đánh giá sát hơn tình hình năm 2023 để có kịch bản ứng phó kịp thời; trong đó cần tập trung phân tích rõ nguyên nhân chủ quan, khách quan để có giải pháp khắc phục. Ưu tiên hàng đầu là phải bổ sung giải pháp về cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, siết chặt kỷ cương hành chính, công vụ. Đồng thời có giải pháp khắc phục một bộ phận cán bộ lẩn tránh, né trách nhiệm, sợ sai, không chịu làm, tránh tình trạng “việc cấp dưới đẩy lên cấp trên”.
Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cũng nêu hiện tượng cán bộ né tránh, thiếu trách nhiệm, không dám nghĩ, không dám làm, làm việc cầm chừng xảy ra khá phổ biến ở nhiều đơn vị, địa phương; qua đó làm giảm cải cách môi trường đầu tư kinh doanh và gây phiền hà, khó khăn thêm cho doanh nghiệp. “Dù Thủ tướng đã có công điện, chỉ thị để nêu rất mạnh việc xử lý liên quan vấn đề này nhưng để tìm ra địa chỉ nào có hiện tượng làm không tốt thì chưa rõ” – bà Thanh cho hay.
Thay mặt Chính phủ giải trình làm rõ thêm một số vấn đề, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết vấn đề khó nhất hiện nay là tâm lý của thị trường, đầu tư của xã hội và sự né tránh, sợ trách nhiệm của cán bộ các cấp.
Bộ trưởng lấy Tp.HCM làm dẫn chứng khi trong năm 2022 vừa qua, địa phương này gửi tổng cộng 584 văn bản hỏi Bộ Kế hoạch và Đầu tư; vấn đề là tất cả các nội dung Tp.HCM hỏi đều thuộc thẩm quyền giải quyết của Thành phố. Ông Dũng nhìn nhận đây chính là hiện tượng né tránh, đùn đẩy, “đá bóng lên trên rồi chờ” và nêu dẫn chứng trong giai đoạn 2018 – 2021, trung bình mỗi một năm Tp.HCM đều phê duyệt 70 dự án bất động sản nhưng trong 2 năm trở lại đây, Thành phố chỉ cấp phép cho 8 dự án. Thủ tục đầu tư kéo dài 1-2 năm cũng cho thấy nhiều cấp cán bộ không có tinh thần giải quyết công việc.
Về khó khăn của các doanh nghiệp hiện nay, cái khó đầu tiên được Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chỉ ra chính là khó khăn về dòng tiền do điều hành tín dụng có vấn đề, “lúc thả nhanh, khi lại phanh gấp” khiến các doanh nghiệp không kịp xoay sở. “Nhiều doanh nghiệp lớn đã phải bán tài sản với giá chỉ bằng 50% giá trị thực và người mua toàn là các doanh nghiệp nước ngoài. Đây là điều rất đáng lo ngại, rất nguy hiểm và chúng tôi đã cảnh báo rất nhiều lần, nhất là các doanh nghiệp lớn chúng ta cần giữ, hỗ trợ để ổn định cho nền kinh tế” – ông Dũng lưu ý.
Khó khăn thứ hai là thủ tục hành chính rườm rà, nhất là các thủ tục đầu tư hiện nay khiến doanh nghiệp không làm được gì; có cái mất 1 năm, thậm chí 2 năm mới giải quyết được vấn đề. Một khó khăn nữa là môi trường đầu tư kinh doanh hiện nay rất kém, hàng nghìn thủ tục mới phát sinh khiến doanh nghiệp khó càng thêm khó. Trước tình hình này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã giao cho CEM rà soát xem các thủ tục nào hạn chế quyền của doanh nghiệp, làm phát sinh thủ tục thì phải cắt giảm
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết thời gian qua những nỗ lực của Chính phủ trong cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đã phát huy hiệu quả thiết thực và minh chứng chính là những tín hiệu tích cực từ nền kinh tế trong tháng 4. Tuy nhiên mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2023 đạt 6,5% vẫn rất khó với bởi muốn đạt mục tiêu này thì tăng trưởng các tháng sau phải đạt trên 8%. “Mặc dù đây là một thách thức rất lớn song Chính phủ vẫn nên giữ mục tiêu này để phấn đấu” – người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh
Nam Anh
