Nhiều bất cập trong quy định về phòng cháy chữa cháy

Sau hàng loạt vụ cháy lớn gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, các quy định về phòng cháy chữa cháy (PCCC) được siết chặt hơn với sự ra đời của Nghị định 136/2020/NĐ-CP quy định chi tiết Luật PCCC (có hiệu lực từ đầu năm 2021) và các Thông tư hướng dẫn được ban hành trong nửa đầu năm 2022. Tuy nhiên các doanh nghiệp cho biết hiện vẫn còn nhiều vướng mắc về PCCC do có nhiều điểm doanh nghiệp và các cơ quan chức năng vẫn chưa tìm được tiếng nói chung.

Cuối năm 2022, Hiệp hội doanh nghiệp Nhật Bản tại Tp.HCM (JCCH) đã gửi kiến nghị lên Bộ trưởng Công an Tô Lâm do 18 dự án, tổng trị giá gần 3.100 tỷ đồng bị ảnh hưởng vì những tiêu chuẩn mới của Nghị định 136. Với quy định mới của Nghị định này, danh mục dự án công trình phải thẩm duyệt thiết kế về PCCC cùng nhiều tiêu chuẩn cho nhà xưởng của doanh nghiệp tăng hơn trước. Một số yêu cầu về PCCC được cho là khắt khe hơn, thậm chí “cứng nhắc” do bị siết đột ngột.

Ngoài ra, việc chỉ trong 18 tháng đã có tới 3 Thông tư (của Bộ Xây dựng và Bộ Công an) liên quan được bổ sung, thay thế, khiến doanh nghiệp rất khó trong việc chuyển đổi. Nhiều doanh nghiệp đang đầu tư theo phương án cũ, lại thẩm định theo phương án mới mà không có hướng dẫn chuyển tiếp nên không chỉ bản thân doanh nghiệp mà cả cơ quan thẩm tra cũng rơi vào thế bị động.

Tuy nhiên theo đại diện Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ (C07 Bộ Công an), với Thông tư mới nhất của Bộ Xây dựng – Thông tư 06/2022/TT-BXD ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về An toàn cháy cho nhà và công trình thì tiêu chuẩn mới không những không cao, không cứng nhắc mà còn có những điểm có lợi cho doanh nghiệp. “Cụ thể quy định mới đã giảm yêu cầu về giới hạn chịu lửa với màng ngăn cháy, vách kính, cửa kính, bậc chịu lửa với nhà xưởng. Một trong điểm nghẽn lớn được các doanh nghiệp phản ánh là tiêu chuẩn về sơn chống cháy cũng không cao, không mới; hầu hết các nước trên thế giới và trong khu vực đều áp dụng như vậy” – đại diện Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ dẫn chứng.

Cũng theo vị này, Thông tư 06/2022/TT-BXD không quy định bắt buộc phải dùng sơn chống cháy, doanh nghiệp có nhiều lựa chọn để thay thế như phun, trát vữa, dùng thạch cao chống cháy hoặc sử dụng các giải pháp kỹ thuật làm mát bằng nước, dung dịch chống cháy. Đơn vị nào xây cột bê tông bằng cốt thép thì không phải sơn mà được nghiệm thu ngay. Trường hợp khó thẩm định sau thi công một phần là do doanh nghiệp đã đi thuê đơn vị tư vấn thiết kế bên ngoài, không theo chuẩn; hoặc doanh nghiệp sơn bừa, thi công dự án trước khi có kết quả đốt, chưa có thiết kế tính toán chịu lửa, từ đó sơn không đạt tiêu chuẩn nên không thể nghiệm thu. “Chúng tôi không thể vừa nghiên cứu, vừa hoàn thiện mà doanh nghiệp phải có trách nhiệm đáp ứng các quy chuẩn. Nếu tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động để khắc phục dần, nhỡ chưa hoàn thiện đã xảy ra hoả hoạn thì ai chịu trách nhiệm” – đại diện Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ nêu quan điểm.

Tuy nhiên ở góc nhìn của mình, các doanh nghiệp cho rằng điểm mấu chốt trong các vướng mắc hiện nay không nằm ở những quy định được giảm mà nằm ở những quy định mới đã làm phát sinh một số yêu cầu không phù hợp với thực tiễn. Theo đại diện một số hiệp hội sản xuất tại Tp.HCM, mặc dù các biện pháp thay thế sơn chống cháy như phun, trát vữa có giá thành rẻ một chút nhưng độ hữu ích, tính thẩm mỹ lại không bằng. Chưa kể việc thẩm định sơn chống cháy đạt chuẩn cũng là vấn đề rất khó khăn với nhà sản xuất khiến họ không mấy mặn mà với sản phẩm này, dẫn đến thị trường khan hiếm, chi phí bị đội lên cao.

Một quy định khác cũng gây khó cho doanh nghiệp là nhà kho, xưởng phải lắp đặt thiết bị hút khói, cung cấp khí tươi đề phòng sự cố có người bị kẹt lại khi hoả hoạn. Đại diện một doanh nghiệp cho rằng quy định này chỉ phù hợp với những công trình có mật độ người sử dụng đông, không gian kín như trung tâm thương mại, cao ốc. Trong khi đó các công trình nhà xưởng thường có diện tích rộng, cầu thang nhiều nên không có chuyện cháy mà mắc kẹt trong phòng được. Đối với công trình nhà kho thì lại càng không cần thiết phải lắp đặt thiết bị hút khói, cung cấp khí tươi bởi nơi đây hầu như chỉ lưu trữ hàng hoá.

Ngoài ra nhiều doanh nghiệp cũng bày tỏ lo ngại có cách hiểu khác nhau trong khi thực thi các quy định PCCC mới, đơn cử như quy chuẩn liên quan đến mái tôn, xà gồ đang có nhiều hơn một cách hiểu khiến hàng nghìn công trình bị tắc, không thẩm duyệt được. “Các quốc gia trên thế giới không quy định đốt tôn để kiểm định nhưng Việt Nam lại yêu cầu vấn đề này. Trong khi đó các tiêu chuẩn để thẩm định vẫn chưa có nên phải đợi cơ quan chức năng xây dựng tiêu chuẩn, quy trình mới thẩm định được tôn công trình”– đại diện một doanh nghiệp chia sẻ.

Trước đó cũng đã nổ ra cuộc tranh luận gay gắt giữa doanh nghiệp với các cơ quan chức năng xoay quanh việc xác định về chuyên môn liên quan tới “đốt thẩm định” tôn và xà gồ. Do cách hiểu, giải thích chưa nhất quán dẫn tới mỗi nơi lại có cách áp dụng khác nhau, tạo điểm nghẽn lớn lên nhiều hạng mục công trình. “Một bất cập nữa là quy định mới cho phép bên tư vấn thiết kế có quyền, trách nhiệm chỉ ra hạng mục nào chịu lực khi cháy, hạng mục nào không để tiến hành các biện pháp thẩm định. Tuy nhiên khi chúng tôi nộp hồ sơ thiết kế cho địa phương thì cơ quan chức năng thường không duyệt và đề nghị phải có ý kiến một cơ quan chuyên môn xác nhận tính đúng đắn của phương án thiết kế. Yêu cầu này một mặt không đúng với quy định đã đưa ra, mặt khác làm khó doanh nghiệp khi không có cơ quan chuyên môn nào được giao quyền cho ý kiến như địa phương yêu cầu “ – một doanh nghiệp phản ánh.

Đánh giá cao tinh thần vào cuộc tháo gỡ vướng mắc từ phía các cơ quan chức năng thời gian qua, các doanh nghiệp cũng đồng thời bày tỏ nguyện vọng rằng với vấn đề PCCC cần có quy định thống nhất, rõ ràng trên toàn quốc, thay vì hướng dẫn bằng công văn cá biệt để thuận lợi thực thi.

Ghi nhận những vướng mắc trên, đại diện Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ khẳng định sẵn sàng đồng hành với doanh nghiệp đến cùng để tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc, sớm đưa công trình đi vào hoạt động trở lại, tránh lãng phí thời gian và tốn kém chi phí của doanh nghiệp.

Thúy Diễm