Thế giới ngày một chia rẽ khi các cường quốc tham dự “mùa thượng đỉnh”
Các nhà lãnh đạo thế giới sẽ lần đầu tiên tụ họp tại Phnom Penh vào cuối tuần này để chuẩn bị tham dự một loạt hội nghị thượng đỉnh quốc tế ở Đông Nam Á trong tuần tới, nơi sự chia rẽ giữa các cường quốc lớn và xung đột đe dọa làm lu mờ các cuộc đàm phán.
Điểm dừng đầu tiên là thủ đô Campuchia, nơi các nhà lãnh đạo từ khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương sẽ gặp nhau để tham dự hội nghị cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), tiếp theo là cuộc họp của Nhóm G20 tại Bali và của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương tại Bangkok.
Các cuộc họp ngoại giao chồng chéo sẽ là một phép thử về sự quan tâm phối hợp của quốc tế đối với các vấn đề như biến đổi khí hậu, lạm phát toàn cầu và giá lương thực tăng sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga, và sự phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19 – và là lần đầu tiên rằng cả ba sự kiện đều được tổ chức trực tiếp kể từ khi dịch bùng phát bắt đầu vào năm 2020.
Sự phân chia địa chính trị sắc nét chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ qua phủ bóng chương trình chính trị, trong bối cảnh cuộc chiến ở Ukraine đã thay đổi hoàn toàn mối quan hệ của Nga với phương Tây, hai nền kinh tế toàn cầu hàng đầu là Mỹ và Trung Quốc vẫn bị hạn chế trong việc tăng cường cạnh tranh và phần còn lại của thế giới được hối thúc phải chọn một bên.
Liệu nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin có xuất hiện trong khoảng thời gian dài diễn ra các hội nghị ngoại giao này hay không vẫn chưa chắc chắn. Cả Tổng thống Mỹ Joe Biden và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đều dự kiến sẽ tham dự hai trong số các hội nghị thượng đỉnh ở Đông Nam Á – khu vực từ lâu đã không có sự tranh giành ảnh hưởng giữa Bắc Kinh và Washington.
Ông Tập đang tái xuất hiện trên sân khấu thế giới thế giới sau nhiều năm không đi ra nước ngoài trong thời kỳ đại dịch, sau khi đảm bảo nhiệm kỳ lãnh đạo thứ ba chưa từng có tiền lệ, trong khi Biden tiến về phía đông mới sau thành tích tốt hơn mong đợi của đảng của ông trong cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ. Cả hai sẽ được kỳ vọng sẽ giới thiệu đất nước của họ như một đối tác mạnh mẽ hơn và có trách nhiệm hơn trên toàn cầu so với bên kia.
Hai người sẽ gặp mặt trực tiếp vào thứ Hai bên lề G20, cuộc gặp gỡ trực tiếp đầu tiên của họ kể từ cuộc bầu cử của Biden, theo Nhà Trắng cho biết hôm thứ Năm. Bắc Kinh hôm thứ Sáu đã xác nhận kế hoạch công du của ông Tập tới các hội nghị thượng đỉnh G20 và APEC, đồng thời cho biết ông sẽ tổ chức các cuộc gặp song phương với Biden và một số nhà lãnh đạo khác.
Các cuộc nói chuyện giữa hai bên có thể giúp ngăn chặn sự leo thang căng thẳng giữa các cường quốc. Nhưng đối với các nhà lãnh đạo gặp gỡ trong chuỗi hội nghị thượng đỉnh trong những ngày tới, việc đạt được các thỏa thuận mạnh mẽ về giải quyết các vấn đề toàn cầu sẽ là một thách thức.
Các chuyên gia nhận định rằng ngay cả cuộc họp mang tính khu vực nhất, hội nghị thượng đỉnh ASEAN – khai mạc tại Phnom Penh vào thứ Sáu và dự kiến sẽ giải quyết việc tăng cường ổn định khu vực cũng như các thách thức toàn cầu – sẽ phản ánh nền chính trị thế giới bị rạn nứt.
Tuy nhiên, không giống như các cuộc họp lớn khác, có thể tập trung nhiều hơn vào hậu quả từ cuộc chiến ở Ukraine, các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ bước vào hội nghị thượng đỉnh và các cuộc họp liên quan vào cuối tuần này dưới áp lực giải quyết một cuộc xung đột dai dẳng trong khu vực: khi Myanmar vẫn còn trong tình trạng hỗn loạn và dưới sự cai trị của quân đội gần hai năm sau khi một cuộc đảo chính tàn bạo lật đổ chính phủ DÂN CỬ.
Sự khác biệt giữa các quốc gia Đông Nam Á về cách giải quyết cuộc xung đột đó, cộng với sự trung thành của họ với các cường quốc sẽ ảnh hưởng đến mức độ mà cả khối ASEAN có thể nhất trí về vấn đề.
Khối ASEAN đặt mục tiêu sử dụng sự đồng thuận giữa các quốc gia làm sức mạnh của mình khi đưa các quốc gia lớn hơn trên thế giới đến bàn đàm phán, chẳng hạn trong Hội nghị thượng đỉnh Đông Á sắp tới, vốn quy tụ 18 quốc gia Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, bao gồm Nga, Trung Quốc và Mỹ.
Tuy nhiên, các nhà quan sát không dự đoán về việc ASEAN sẽ đưa ra một đường lối cứng rắn hơn, ít nhất là trong khi Campuchia là chủ tịch của khối, và đang hướng hy vọng vào năm tới khi Indonesia đảm nhận vị trí lãnh đạo vào năm 2023.
Hào Anh
