Kinh tế Ukraine hồi sinh từ đổ nát

Nền kinh tế Ukraine đang dần hồi sinh từ đống hoang tàn và đổ nát của chiến tranh nhờ vào sự bén nhạy của Chính phủ, sự kiên trì của quân đội và sự linh hoạt của các doanh nghiệp. Kinh tế phục hồi là một thuận lợi rất lớn cho chiến dịch phản công của Kiev.

Đầu năm nay, GDP của Ukraine được dự báo sẽ giảm 50%; tuy nhiên ở thời điểm hiện tại dự báo đã được cắt giảm còn 30%. Theo ghi nhận của Tymofiy Mylovanov – Hiệu trưởng Trường Kinh tế Kiev, mặc dù mọi thứ vẫn còn lộn xộn nhưng đã dần đi vào quỹ đạo ổn định. Nền kinh tế Ukraine đang dần thích ứng với biến cố.

Sở dĩ nền kinh tế Ukraine có sự hồi sinh là nhờ vào diễn biến cuộc xung đột: Nga đã rút khỏi khu vực xung quanh Kiev; trong khi đó các cuộc tấn công tiếp theo diễn ra với tiến độ vô cùng chậm chạp…Chưa kể với kinh nghiệm từ các cuộc khủng hoảng trước, Ngân hàng trung ương và Bộ Tài chính Ukraine đã có sự phản ứng nhanh chóng, giúp ngăn chặn thiệt hại lớn hơn.

Để kiểm soát chi phí nhập khẩu và lạm phát, Ukraine đã áp dụng các biện pháp kiểm soát vốn và neo đồng hryvnia vào USD. Tuy nhiên thời điểm tháng 7/2022 họ vẫn buộc phải phá giá đồng hryvnia vì gánh chịu quá nhiều áp lực và tỷ giá mới vẫn được giữ cho đến nay.

Ông Sergiy Nikolaychuk – Phó thống đốc Ngân hàng Trung ương Ukraine cho biết ngay khi chiến tranh bùng nổ, họ nhận ra rằng sẽ không thể thực hiện chính sách tiền tệ trước đây. Chính vì vậy khi không thể đi vay trên thị trường quốc tế được nữa và nguồn thu thuế bốc hơi, Ukraine chỉ còn cách tiếp tục in tiền để hỗ trợ chính phủ.

Để hỗ trợ các doanh nghiệp và phục hồi nền kinh tế, Chính phủ Ukraine đã tạm thời cắt giảm thuế kinh doanh; dừng thu thuế bán hàng, thuế nhập khẩu; đồng thời tung kích thích tài chính và giảm bớt nhập khẩu hàng tiêu dùng trong giai đoạn khó khăn nhất. Gần đây khi hoạt động kinh tế dần ổn định, Ukraine mới tiến hành khôi phục thuế.

Ukraine từng rơi vào suy thoái sâu trong thập niên 90 sau khi Liên Xô tan rã. Tuy nhiên theo nhiều người dân Ukraine, cú sốc kinh tế hiện tại vẫn nhẹ hơn so với năm 1990 – thời điểm mà người sử dụng lao động không thể trả lương và đất nước ngập chìm trong gian khó. Chính những trải nghiệm kinh hoàng thời đó đã hình thành nơi người dân Ukraine tâm lý tự lực sáng tạo. “Chúng tôi được đào tạo bài bản trong việc phục hồi sau tất cả các loại khủng hoảng. Quản lý khủng hoảng là tiêu chuẩn kể từ khi chúng tôi được sinh ra” – nhà thiết kế giày Mariya Masliy chia sẻ

Thị trường việc làm Ukraine cũng đang dần phục hồi, thể hiện qua lượng tuyển dụng trên Work.ua – trang web việc làm lớn nhất Ukraine đạt hơn 40.000 trong tháng 8/2022, cao hơn nhiều so với mức 6.000 hồi tháng 3. Cùng với sự trỗi dậy của nhóm ngành dịch vụ, xuất khẩu dịch vụ công nghệ thông tin trong 6 tháng đầu năm 2022  cũng đã tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái

Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đạt được, kinh tế Ukraine vẫn gánh chịu những thiệt hại hết sức nghiêm trọng. Quân đội Nga đã kiểm soát một số vùng sản xuất công nghiệp, nông nghiệp trung tâm; đồng thời phong tỏa các cảng ở Biển Đen nơi hàng hóa Ukraine xuất đi các nước. Các nhà máy, nhà máy lọc dầu và các cơ sở hạ tầng khác cũng ngập trong mưa bom. Hàng triệu người Ukraine đã phải đi tị nạn trong nước và trên khắp châu Âu. Trước khi giảm như hiện tại, tỷ lệ thất nghiệp tại Ukraine đã đạt mức kỷ lục 35%.

Chiến sự vẫn còn tiếp diễn mà mùa đông thì đã cận kệ làm dấy lên nhiều lo ngại về tình trạng thiếu khí đốt. Chưa kể các cuộc tấn công của Nga những ngày gần đây đều nhằm vào trạm phát điện đã gây mất điện tạm thời ở một số thành phố.

Cuộc chiến cũng đe dọa chặn đứng khả năng tiếp cận của Ukraine đối với xăng, dầu diesel và dầu thô, vốn đến từ Nga và Belarus, hoặc từ Biển Đen đã bị phong tỏa. Tên lửa của Nga cũng phá hủy các nhà máy lọc dầu và kho nhiên liệu chính của Ukraine

Để tránh tình trạng tồi tệ nhất có thể xảy ra, lãnh đạo các công ty cung ứng xăng dầu lớn như OKKO và WOG đang đi khắp châu Âu để tìm mua thêm nhiên liệu nhưng khi mua được rồi thì khâu vận chuyển càng khó khăn hơn vì các tuyến đường sắt của Ukraine có khổ rộng hơn so với đường sắt của EU. Tại biên giới Ba Lan-Ukraine, nhiên liệu phải được hút ra khỏi các đoàn tàu EU và bơm vào các toa xe của Ukraine.

Tháng 4/2022, Ukraine nhập khẩu khoảng 200.000 tấn nhiên liệu (giảm mạnh so với con số 1 triệu tấn trước khi chiến tranh nổ ra) và đến tháng 7 tăng lên 770.000 tấn, đủ để đáp ứng nhu cầu trong nước. Chi phí hậu cần tăng cao buộc Chính phủ Ukraine phải nới lỏng kiểm soát giá nhiên liệu để hỗ trợ các nhà nhập khẩu. Các công ty nhiên liệu cũng phải hoạt động mà không có kho dự trữ lớn nhằm tránh bị tấn công bằng tên lửa.

Trong khi ngành nông nghiệp Ukraine đón nhận tin vui từ thỏa thuận mở lại Biển Đen để xuất khẩu ngũ cốc thì ngành công nghiệp nặng vẫn đang gặp khó khi không có đường biển. Sản lượng của ArcelorMittal ở Kryviy Rih – Nhà máy thép lớn nhất của Ukraine hiện chỉ bằng 20% trước xung đột do thiếu nhiên liệu than cốc và quặng sắt để chế biến

Trong khi đó các đồng minh phương Tây của Ukraine, đặc biệt là Liên minh châu Âu lại chậm trễ trong việc hỗ trợ tài chính như đã hứa vì bản thân họ cũng đang lâm vào cảnh thâm hụt ngân sách. Tình thế này buộc Kiev phải in thêm tiền, góp phần đẩy lạm phát lên trên 20%. Theo ông Yuriy Vitrenko – CEO hãng dầu khí quốc gia Naftogaz, việc nhận đủ nguồn tài trợ đã được cam kết từ các đối tác quốc tế giữ vai trò vô cùng quan trọng đối với khả năng phục hồi của Ukraine

Dẫu khó khăn chồng chất khó khăn song các doanh nghiệp Ukraine vẫn hết sức lạc quan. “Chúng tôi đang cố gắng sống một cuộc sống thật trọn vẹn. Mọi người đều mong muốn được quay về cuộc sống trước kia “, ông Petro Hryhoriev – chủ sở hữu trang trại măng tây ở Kherson cho hay.

Duy Thành