Các nỗ lực ‘bảo trợ’ của phương Tây ở châu Phi đang đi xuống

Các quốc gia phương Tây có thể đã đưa ra nhiều sáng kiến ​​khác nhau để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc và Nga ở châu Phi, nhưng các nhà lãnh đạo châu Phi đã “thất vọng” về cách họ thực hiện.

Điều này đã được thể hiện rõ tại Hội nghị thượng đỉnh về thích ứng với châu Phi ở Rotterdam vào tuần trước khi các nhà lãnh đạo châu Âu không đến dự cuộc họp để gây quỹ cho các dự án thích ứng với khí hậu của châu Phi. Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte, nhà lãnh đạo châu Âu duy nhất tham dự trực tiếp, cho biết: “Tôi rất muốn có thêm các đồng nghiệp châu Âu của mình ở đây”.

Sáu nguyên thủ châu Phi đã thăm dự, bao gồm Chủ tịch Liên minh châu Phi hiện tại – Tổng thống Senegal Macky Sall, cũng như các nhà lãnh đạo từ Ghana, Gabon, Cộng hòa Dân chủ Congo và Ethiopia. Sall nói: “Tôi rất lưu ý đến sự vắng mặt của các nhà lãnh đạo từ thế giới công nghiệp. Điều này để sự khó chịu đối với chúng tôi. Thành thật mà nói thì tôi hơi thất vọng”.

Trong một sự cố khác, tại Hội nghị thượng đỉnh EU-châu Phi ở Brussels vào tháng 2, khoảng 40 nhà lãnh đạo châu Phi đã được Liên minh châu Âu mời, nhưng có thời điểm chỉ có Thủ tướng Bỉ Alexander de Croo được cho là có mặt từ phía bên kia. W. Gyude Moore, cựu bộ trưởng phụ trách các công trình công cộng ở Liberia, nói: “Đó là một phong độ rất tệ của người châu Âu. Họ lẽ ra có thể phối hợp để có được sự đại diện đáng kể trong suốt sự kiện”. Trong sự kiện đó, EU thông báo sẽ huy động một gói tài trợ trị giá khoảng 150 tỷ USD cho các dự án trên lục địa này. Số tiền này bằng một nửa số tiền mà khối đã phân bổ cho Sáng kiến ​​Cổng toàn cầu, được quảng cáo là một giải pháp thay thế cho Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Là một phần của Hội nghị thượng đỉnh châu Phi-EU, một số thỏa thuận đã được ký kết tại Senegal, nhưng tiến độ đã bị lu mờ bởi các sự kiện ở Ukraine và dịch Covid-19. Moore nói: “EU vốn có lịch sử không thực hiện nhiều cam kết, vì vậy điều này có nghĩa là tất nhiên xảy ra”.

Các nhà quan sát cho rằng EU đang lo lắng về thực tế là khối này đang mất dần ảnh hưởng ở châu Phi với sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và các đối thủ toàn cầu khác. Theo Geert Laporte, Giám đốc của Nhóm tư vấn European Think Tanks Group, EU đang chia rẽ nội bộ và không thể thực hiện được tham vọng trở thành một tổ chức toàn cầu mạnh mẽ hơn.

Laporte cho rằng “cuộc tranh giành châu Phi” mới giữa những người chơi toàn cầu đã và đang diễn ra. Laporte nói: “Với cuộc chiến ở Ukraine, lợi ích ở châu Phi đã tăng lên và người dân châu Phi đã khéo léo xoay sở để tránh bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh lạnh mới”.

Alex Vines, người đứng đầu chương trình Châu Phi tại tổ chức tư vấn Chatham House có trụ sở tại London, cho biết 25% Đại hội đồng Liên Hợp Quốc là người Châu Phi – “số lượng là điều quan trọng đối với nhiều người – đặc biệt là trong một thế giới đa cực và địa chính trị ngày càng gia tăng”.

Vines cho biết cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine xảy ra một tuần sau hội nghị thượng đỉnh EU-châu Phi và sự chú ý của EU đang tập trung ở nơi khác, nhưng nói thêm: “Việc tăng tài trợ của EU thông qua sáng kiến ​​Gateway Europe vẫn đang được lên kế hoạch”.

Douglas Yates, một nhà khoa học chính trị chuyên về chính trị châu Phi tại Trường Cao học Hoa Kỳ ở Paris, cho rằng đối với Nga và Trung Quốc, “số lượng lớn các quốc gia ở châu Phi cận Sahara thân Trung Quốc và Nga khiến họ ít tốn kém hơn để ‘mua’ phiếu bầu trong các tổ chức quốc tế. Các quốc gia này không chỉ quan tâm đến các cuộc đấu tranh ý thức hệ của các phiếu bầu và lệnh trừng phạt quốc tế và những thứ tương tự, mà còn là cơ sở tuyệt vời cho hoạt động gián điệp – bởi các quốc gia châu Phi thường có nhiều thông tin và dễ bị rò rỉ”.

Diệu Nhi