Cố Thủ tướng Abe Shinzo – Một đời cống hiến và những khoảng trống khó bù đắp….

Sau khi qua đời, cố Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo đã để lại khoảng trống lớn khó bù đắp trong nền chính trị và dân chủ nước này, từ củng cố quốc phòng, ngoại giao cho đến kinh tế, mở cửa quốc gia…

Ông Michael MacArthur Bosack – Cố vấn đặc biệt về quan hệ chính phủ tại Hội đồng Nghiên cứu châu Á – Thái Bình Dương Yokosuka đánh giá vụ ám sát ông Abe là đòn giáng chí mạng, để lại vết sẹo cũng như khoảng trống rất lớn trong nền chính trị và dân chủ Nhật Bản trong tương lai.

Không thể phủ nhận ông Abe là chính trị gia có tác động nhất trong lịch sử hiện đại của Nhật Bản. Trong mắt các nhà quan sát, việc ông Abe từ chức năm 2020 không làm suy giảm tầm ảnh hưởng của vị chính trị gia này.

Theo ghi nhận của ông Michael MacArthur Bosack, mọi khía cạnh của đời sống chính trị Nhật Bản dường như vẫn liên quan đến cựu thủ tướng. Là lãnh đạo phe lớn nhất trong đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền từ tháng 11/2021, ông Abe đã tham gia nhiều hơn vào các quyết định chính sách của chính quyền Thủ tướng Fumio Kishida, đóng vai trò như “người gác cổng” và phản biện. Thủ tướng Kishida Fumio cũng thường tham khảo ý kiến của người tiền nhiệm trước khi đưa ra các quyết định chính sách lớn.

 Lúc sinh thời, cố Thủ tướng Abe cũng góp phần dẫn dắt LDP cầm quyền giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử quốc gia. Thậm chí thời điểm bị ám sát cũng là lúc ông Abe đang vận động tranh cử cho thành viên của LDP. Vụ ám sát đã để lại khoảng trống rất lớn trong LDP, buộc phe lớn nhất trong đảng do ông Abe lãnh đạo sẽ phải tìm một người dẫn dắt mới. Không chỉ LDP mất đi một “người gác cổng” vững vàng mà cánh bảo thủ của đảng cũng mất đi người có tầm ảnh hưởng nhất. Nói cách khác sau sự ra đi của ông Abe, bối cảnh chính trị đã thay đổi hoàn toàn với đảng cầm quyền Nhật Bản.

Bộ trưởng Quốc phòng Nobuo Kishi – em trai cố Thủ tướng Abe Shinzo gọi vụ ám sát là cuộc tấn công vào nền dân chủ. Ngay khi ông Abe qua đời, khẩu hiệu “chúng tôi muốn dân chủ, không phải bạo lực” đã đồng loạt xuất hiện trên truyền thông Nhật Bản. Người Nhật tin rằng vụ sát hại cố Thủ tướng Abe Shinzo không phải là một vụ giết người ngẫu nhiên, nhất là khi nạn nhân là cựu thủ tướng và thời điểm xảy ra lại là trước cuộc bầu cử Thượng viện hai ngày.

Việc một chính trị gia bị sát hại luôn gây chấn động, nhưng cái chết của cựu thủ tướng Abe đã gây tác động to lớn không chỉ đối với nước Nhật mà cả chính trường thế giới. Với Mỹ, ông Abe là người đã nỗ lực vun đắp mối quan hệ chiến lược Nhật – Mỹ. Chỉ vài ngày sau khi cựu Tổng thống Donald Trump đắc cử tổng thống năm 2016, ông Abe đã có chuyến công du đến New York và trở thành lãnh đạo đầu tiên gặp trực tiếp tổng thống Mỹ tại Tháp Trump.

Theo thời gian quan hệ Mỹ – Nhật ngày càng được củng cố bền chặt nhằm đối phó với các mối đe dọa từ Trung Quốc và Triều Tiên. Trong tuyên bố mới đây, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken ca ngợi ông Abe là đối tác phi thường, là người đã đưa quan hệ chiến lược Mỹ – Nhật lên một tầm cao mới. Khi còn đương nhiệm, ông Abe từng được vinh danh là một trong 100 người có sức ảnh hưởng nhất thế giới do Tạp chí Time bình chọn vào năm 2014 và 2018.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron gọi ông Abe là Thủ tướng vĩ đại, người đã nỗ lực để mang lại sự cân bằng cho thế giới.

Với Trung Quốc – quốc gia mà ông Abe có quan điểm cứng rắn và quyết liệt, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên khẳng định cựu Thủ tướng Shinzo Abe đã có những đóng góp lớn lao trong việc cải thiện và phát triển quan hệ Trung – Nhật.

Còn tại quê nhà Nhật Bản, trong 2 nhiệm kỳ cuối kéo dài 7 năm 8 tháng, ông Abe ủng hộ các sáng kiến cải cách kinh tế và an ninh quốc gia đầy tham vọng, có tác động lâu dài đối với xã hội; nổi bật là gói biện pháp kinh tế “Abenomics”, “Abenomics 2.0” giúp khởi động nền kinh tế Nhật Bản sau nhiều năm trì trệ, đưa nền kinh tế thoát khỏi tình trạng giảm phát dai dẳng, phục hồi tăng trưởng kinh tế bằng những chính sách tiền tệ và tài khóa siêu nới lỏng.

Theo tờ The New York Times, chính sách Abenomics đã có kết quả trong những năm đầu nhiệm kỳ của ông Abe, đưa nền kinh tế Nhật Bản thoát khỏi tình trạng bất ổn dai dẳng và nâng cao uy tín của ông Abe trên trường quốc tế. Sau khi ông Abe từ chức vào năm 2020, chính sách Abenomics vẫn tiếp tục được thực hiện dưới thời cựu Thủ tướng Suga Yoshihide và Thủ tướng đương nhiệm Kishida Fumio.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, chính sách nổi bật của ông Abe vẫn tập trung vào mũi nhọn quốc phòng. Ông Abe muốn Nhật Bản có quân đội mạnh mẽ, chứ không phải lực lượng “tự vệ” chịu nhiều ràng buộc theo hiến pháp hòa bình. Thế nhưng đặt trong bối cảnh những vết sẹo chiến tranh vẫn chưa lành, kế hoạch tăng cường sức mạnh quân đội của cựu Thủ tướng đã vấp phải phản đối gay gắt từ dư luận và ông Abe không thể thúc đẩy thay đổi hiến pháp.

Và giờ đây khi ông Abe đã ra đi mãi mãi, những nỗ lực này càng trở nên mờ mịt hơn bao giờ hết. “Chúng ta đang sống trong thời kỳ phân cực chính trị, xã hội bất ổn và bạo lực ngày càng gia tăng. Ngay cả Nhật Bản, nước theo chủ nghĩa hòa bình và gần như không có súng đạn cũng trải qua thảm họa này. Sự ra đi của ông Abe không chỉ là mất mát lớn của Nhật Bản mà còn là của thế giới” – nhà phân tích Frida Ghitis của CNN khẳng định.

Vũ Như