Tỷ phú Nga Suleiman Kerimov né tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây như thế nào?

Vào ngày Nga xâm lược Ukraine, Vladimir Putin đã triệu tập 37 nhà lãnh đạo doanh nghiệp quyền lực nhất của đất nước mình tới Điện Kremlin.

Tổng thống Nga nói với họ rằng cuộc tấn công là “một biện pháp cần thiết” và yêu cầu họ “hiểu những gì đang xảy ra”. Sàn giao dịch chứng khoán của Nga khi đó đóng cửa với mức lỗ 33%, xóa sổ tài sản ước tính 71 tỷ đô la, với một loạt các lệnh trừng phạt mới từ Mỹ và Liên minh châu Âu. Đối với nhiều nhà tài phiệt trong khan phòng, đó sẽ là lần đầu tiên họ nếm trải các hạn chế tài chính quốc tế.

Nhưng đối với những người khác, như Suleiman Kerimov, các biện pháp trừng phạt đó không có gì mới.

Các tài liệu cho thấy, nhà tỷ phú bí ẩn và gia đình của ông đã rất nỗ lực để che chắn tài sản của họ, một nỗ lực có thể giúp ông miễn nhiễm với các lệnh trừng phạt của Mỹ vào năm 2018 vì hưởng lợi từ “hoạt động xấu xa của Nga trên toàn cầu”.

Một loạt các hồ sơ tài chính bị rò rỉ cung cấp cái nhìn sơ lược về cách Kerimov và các cộng sự của ông đã sử dụng một mê cung các cấu trúc công ty để che khuất sự giàu có và các giao dịch tài chính của ông, bao gồm 300 triệu đô la chuyển khoản bí ẩn từ một công ty mẹ được đăng ký dưới tên một nghệ sĩ Thụy Sĩ cho các công ty liên kết với Kerimov và gia đình của ông.

Cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ Jonathan Schanzer cho biết: “Nếu bạn là một nhà tài phiệt, thì theo định nghĩa, bạn đã hoạt động với các tập đoàn vỏ bọc và đã dự đoán được rằng ngày này sẽ đến.

Phối hợp với Tổ chức các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ), NBC News đã khai thác các vụ rò rỉ hồ sơ tài chính lớn – bao gồm Hồ sơ Pandora và Hồ sơ FinCEN – để minh họa những khó khăn mà các chính phủ phương Tây sẽ phải đối mặt trong việc thực thi các lệnh trừng phạt đối với các nhà tài phiệt Nga.

Trong khi những người giàu trên khắp thế giới sử dụng các chiến thuật sáng tạo để bảo vệ tài sản của họ, các tài liệu tiết lộ những bước đặc biệt mà Kerimov và các cộng sự của ông đã thực hiện trong quá khứ và nêu bật những thách thức phía trước đối với các nhà chức trách tìm cách ngăn dòng tiền vào vòng trong của Putin.

Xe sang và tiệc tùng

Kerimov ít được biết đến hơn nhưng giàu có hơn những tỷ phú như Roman Abramovich và Oleg Deripaska. Theo Chỉ số tỷ phú của Bloomberg, tài sản của ông trị giá khoảng 14,3 tỷ USD, khiến ông trở thành người giàu thứ 130 trên thế giới.

Ngày nay, phần lớn tài sản của Kerimov được cho là đến từ cổ phần của gia đình ông trong Polyus – nhà sản xuất vàng lớn nhất ở Nga. Ông cũng có mối quan hệ chính trị sâu sắc. Kể từ năm 2008, ông là thượng nghị sĩ trong Hội đồng Liên bang Nga cho vùng quê hương của ông là Dagestan, ở phía đông nam đa số theo đạo Hồi.

Ông nổi tiếng vì đã tổ chức những bữa tiệc trị giá hàng triệu USD tại biệt thự đồ sộ của mình ở French Riviera, trong đó có màn trình diễn của Beyoncé. Ông được cho là sở hữu một siêu du thuyền trị giá 325 triệu USD và bộ sưu tập xe hơi của anh ta bao gồm những chiếc hiếm như Ferrari Enzo.

Karen Greenaway, một cựu nhân viên FBI từng làm việc trong Đơn vị Tham nhũng Quốc tế, nói: “Sự hào hoa và chi tiêu bạo tay đó là một phần tính cách của họ. Nhưng đó cũng là một cách để rửa tiền”.

 Mặc dù giữ quyền miễn trừ ngoại giao, Kerimov đã bị bắt tại Pháp vào năm 2017 liên quan đến một vụ trốn thuế và rửa tiền trong việc mua một bất động sản trị giá gần 190 triệu USD ở Cap d’Antibes trên Riviera của Pháp, một khu vực còn được gọi là Vịnh tỷ phú.

Năm trước, cuộc điều tra Hồ sơ Panama của ICIJ và Dự án Báo cáo Tội phạm có Tổ chức và Tham nhũng đã phát hiện ra rằng các công ty có liên kết với Kerimov đã chuyển 200 triệu USD cho một mạng lưới tài chính liên kết với Sergei Roldugin, người được Liên minh châu Âu gọi là “ví tiền của Putin”.

Roldugin trước đây đã phủ nhận mọi hành vi sai trái.

Các ngân hàng phải gửi “báo cáo hoạt động đáng ngờ” – được gọi là SAR – cho Mạng lưới thực thi tội phạm tài chính của Bộ Tài chính Mỹ khi một giao dịch làm dấy lên một số dấu hiệu đỏ nhất định. FinCEN nhận được hơn một triệu báo cáo này mỗi năm, được chia sẻ với các cơ quan thực thi pháp luật và tình báo, đồng thời tạo cơ sở cho các cuộc điều tra về rửa tiền, trốn thuế và các tội phạm tài chính khác.

Các tài liệu tài chính bị rò rỉ, lần đầu tiên được BuzzFeed News thu được và được chia sẻ với ICIJ và NBC News, bao gồm các SAR nêu chi tiết hơn 12 chuyển khoản ngân hàng đáng ngờ đã chảy qua Ngân hàng New York Mellon từ năm 2012 đến năm 2014.

Trong các báo cáo, các quan chức ngân hàng ghi nhận hơn 700 triệu USD chuyển khoản ngân hàng giữa các công ty không rõ ràng có trụ sở tại Síp, Quần đảo Cayman, Bahamas, Thụy Sĩ và Quần đảo Virgin thuộc Anh.

Bằng cách tham chiếu chéo tên của các công ty bí ẩn với các tài liệu bị rò rỉ trước đó từ Pandora Papers, NBC News và các đối tác có thể liên kết một số công ty liên quan đến 700 triệu USD trong các giao dịch bị “tuýt còi” của Kerimov hoặc các cộng sự kinh doanh của anh ta.

Graham Barrow, một chuyên gia chống rửa tiền có trụ sở tại London, người đã xem xét một số SAR liên quan đến các công ty có liên hệ với Kerimov, cho biết: “Việc một ai đó tạo ra các công ty vỏ bọc như thế này là điều bất bình thường. Họ sẽ phải đối mặt với chi phí cao hơn và tốc độ chậm hơn khi sử dụng nhiều thực thể để vận hành tiền thông qua hệ thống ngân hàng. Đối với dòng vốn thông thường, điều này đi ngược lại lợi ích kinh tế”.

Việt Khuê