Xuất khẩu sang châu Âu, châu Mỹ - Gỡ "nút thắt" logisitcs

Khu vực châu Âu, châu Mỹ là những đối tác thương mại lớn của Việt Nam. Tuy nhiên thời gian qua những “nút thắt” trong hoạt động logisitcs đã ảnh hưởng không nhỏ đến kim ngạch xuất khẩu sang hai thị trường khổng lồ này…

*Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải phát biểu*

Chi phí logisitcs tăng đột biến

Phát biểu tại Hội thảo “Phát triển ngành logisitcs Việt Nam với khu vực châu Âu – châu Mỹ”, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải nhìn nhận mặc dù thời gian qua đã có những bước phát triển mạnh mẽ song ngành logistics Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với không ít thách thức, nhất là về chi phí dịch vụ, hệ thống cơ sở hạ tầng, kho bãi, thiết bị, nguồn nhân lực….Riêng với khu vực châu Âu, châu Mỹ, sự ùn ứ trên các tuyến vận tải container cũng như tình trạng thiếu container rỗng trên diện rộng tiếp nối từ năm 2020 đã ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang hai thị trường lớn này.

Giám đốc phát triển kinh doanh cảng Long Beach, California (Hoa Kỳ) – ông Roger Wu nhận định dịch Covid-19 đã tạo ra tình huống chưa có tiền lệ khiến doanh nghiệp cảng lúng túng vì thiếu kinh nghiệm xử lý khi đối diện với khối lượng hàng hóa rất lớn đến từ khu vực phía tây của Hoa Kỳ. Thống kê cho thấy từ năm 2021, tỷ lệ tắc nghẽn này tăng 6% và cảng Long Beach đã phải xử lý hơn 10 triệu TEU; nguyên nhân là do vận chuyển hàng hóa đã được dịch chuyển từ đường hàng không sang đường biển và các biện pháp phong tỏa của Chính phủ để phòng chống dịch Covid-19 đã khiến tình trạng tắc nghẽn trở nên trầm trọng hơn

Cũng xoay quanh sự tắc nghẽn nghiêm trọng tại các cảng biển ở Hoa Kỳ, ông Bùi Huy Sơn – Tham tán công sứ, thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ cho biết không chỉ qua đường hàng hải mà tình trạng tắc nghẽn hàng hóa còn lan ra các kênh vận tải khác như đường bộ, đường hàng không. Đặc biệt sự gia tăng ngày càng nhiều hoạt động thương mại điện tử, xuất khẩu đơn hàng nhỏ đi rất nhanh khiến tình trạng tắc nghẽn khu vực sau cảng biển cũng trở nên nghiêm trọng và điều này đã tác động trực tiếp đến chi phí vận chuyển, khiến doanh nghiệp bị động khi tiếp cận thị trường.

Đặc biệt việc tắc nghẽn và tăng chi phí vận chuyển đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới nhóm mặt hàng có tính thời vụ như may mặc, giày dép, nông sản, điện tử, tiêu dùng…, trong khi đó nhóm hàng này đóng góp rất lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ (10 tháng năm 2021, tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này sang Hoa Kỳ đạt 24,8 tỷ USD, chiếm 32,8% tổng kim ngạch xuất khẩu Việt Nam sang Hoa Kỳ). “Nếu tình trạng tắc nghẽn kéo dài và ngày càng nghiêm trọng, sợi dây liên kết với chuỗi vận tải sẽ bị đứt và doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam buộc phải phụ thuộc vào doanh nghiệp khác” – ông Sơn cảnh báo

Dỡ bỏ rào cản

Chia sẻ cụ thể hơn về tác động của tình trạng chi phí logistics tăng cao đang gây khó khăn cho doanh nghiệp, ông Nguyễn Hoài Nam – Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết nếu như trước tháng 11/2020, tàu đi khu vực Âu, Mỹ cao nhất là 3.000 USD/container thì hiện nay Bờ Đông (Hoa Kỳ) là 17.000 USD/container, Bờ Tây (Hoa Kỳ) từ 13.000-14.000 USD/container, châu Âu là từ 12.000-14.000 USD/container tùy cảng chính, cảng phụ, đi Trung Đông trước đây không đến 1.500 USD/container thì hiện nay từ 10.000 – 11.000 USD/container.

Chi phí logistics tăng cao đã tạo áp lực lớn lên doanh nghiệp trong việc giao hàng hóa đến cho khách hàng. Riêng với các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, chi phí, giá cước vận tải logistics tăng cao khiến doanh nghiệp gặp khó trong việc tận dụng cơ hội vàng trong mùa sản xuất cao điểm cuối năm – thời điểm bùng nổ nhu cầu tiêu thụ thực phẩm tại các thị trường Âu – Mỹ. “Ở góc độ logistics, doanh nghiệp đang đối mặt với “5T” (cước tăng; phí tăng; thời gian vận chuyển biển tăng; “booking” (đơn hàng đặt chỗ) để đưa hàng đi bị hoãn ngày càng tăng, tần suất tăng nhiều hơn, số ngày bị hoãn càng tăng; các loại phí khác tăng) và đây cũng chính là nguyên nhân đẩy giá thành sản phẩm lên cao hơn, từ đó trực tiếp kéo giảm lợi thế cạnh tranh của hàng Việt” – ông Nam nhấn mạnh.

Để tháo gỡ “nút thắt” logistics, Phó Tổng thư ký VASEP cho rằng bên cạnh các giải pháp mang tính chiến lược của Chính phủ, bản thân doanh nghiệp cũng cần chủ động trong sản xuất, cố gắng ký hợp đồng với đối tác vận tải lớn để họ sắp xếp đưa hàng đi bởi book được container và đưa được hàng đi trong thời điểm này cũng chính là một lợi thế cạnh tranh rất lớn của doanh nghiệp.

Đồng quan điểm, ông Hans Kerstens – Phó Trưởng tiểu ban vận tải và hậu cần Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham) cho biết các công ty logistics đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp giải tỏa ùn tắc tại các tuyến vận tải biển; thậm chí họ còn linh động chuyển đổi sang vận chuyển đường sắt, không chờ tàu biển. Tương tự vận chuyển hàng hóa từ Việt Nam đến châu Âu cũng cần có sự điều chỉnh, thay vì phụ thuộc vào vận tải đường biển cần phát triển vận tải đa phương thức để bảo đảm hàng hóa đến đúng nơi, đúng thời điểm cũng như dự đoán trước những vấn đề sẽ phát sinh.

Còn theo ông Rolando E.Alvarez Viera – Phó Chủ tịch Liên đoàn các Hiệp hội giao nhận vận tải quốc tế (FIATA), các đơn vị chuỗi cung ứng, hãng tàu cần tìm ra giải pháp tối ưu để số hóa, tự động hóa với quy trình logistics quốc gia và xây dựng cơ chế một cửa đối với giao dịch thương mại và kinh doanh. Đặc biệt các nhà đầu tư cần có “chiến lược gần bờ”, tức là có các trung tâm phân phối gần bờ và các trung tâm này phải bảo đảm tính kết nối tốt nhất giữa các quốc gia; cơ sở hạ tầng logistics hoàn thiện, ổn định cũng như vị trí địa lý, tính ổn định chính trị của quốc gia đó. Đơn cử nếu bán sản phẩm sang Bắc Âu nên đặt trung tâm phân phối gần Đức, hoặc cảng Rotterdam (Hà Lan); bán hàng sang châu Âu hoặc Nam Âu thì đặt ở Tây Ban Nha, Bắc Phi; bán hàng sang Nam Mỹ thì Uruguay, Brazil sẽ là nơi đặt trung tâm phân phối này; châu Mỹ sẽ là Panama…”Ngoài ra sự bùng nổ mạnh mẽ của thương mại điện tử cũng đã làm thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng, phương thức giao dịch mua bán hàng cũng chuyển từ truyền thống sang trực tuyến. Do đó cần ưu tiên phát triển hệ thống e-logistics để doanh nghiệp Việt Nam kịp thời nắm bắt cơ hội xuất khẩu qua thương mại điện tử xuyên biên giới” – ông Rolando E.Alvarez Viera khuyến nghị.

Nhật Minh