“Liều thuốc” nào giúp Tp.HCM phục hồi kinh tế sau đại dịch?
Trong 2 năm đại dịch Covid-19 bùng phát, kinh tế Tp.HCM phải gánh chịu những tác động vô cùng nặng nề. Năm 2020, Thành phố đã mất 7% GRDP (khoảng 4 tỷ USD) và trong 2 năm dịch bệnh hoành hành, tổng cộng “đầu tàu” kinh tế cả nước đã đánh mất 12 tỷ USD. Theo các chuyên gia, để phục hồi kinh tế thì bên cạnh các chính sách phục hồi chung đang được Chính phủ triển khai, Tp.HCM rất cần tiền và chiến lược phát triển của riêng mình…
Cụ thể về tiền, Thành phố cần nguồn lực đủ lớn để đảm bảo khả năng phục hồi và phát triển bền vững. Tại Hội nghị trực tuyến “Xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội vùng Đông Nam Bộ và ĐBSCL” diễn ra hôm 15/9, Phó chủ tịch UBND Tp.HCM Võ Văn Hoan dẫn một nghiên cứu của Trường Đại học Kinh tế – Luật cho biết Tp.HCM cần khoảng 8 tỷ USD và cần đến 6-9 tháng để phục hồi kinh tế. Câu hỏi đặt ra ở đây là Thành phố huy động nguồn tiền này từ đâu?
Kênh huy động đầu tiên chính là ngân sách. Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân – Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Tp.HCM, khi điều chỉnh tăng 1% tỷ lệ điều tiết ngân sách, thành phố sẽ được thêm chừng 2.000 tỷ đồng mỗi năm; 5% tương đương 10.000 tỷ đồng. Số tiền này chi cho đầu tư công sẽ giúp tạo ra được lượng vốn đầu tư toàn xã hội gấp 9-10 lần (tương đương 20.000 tỷ đồng) và Thành phố sẽ có thêm kinh phí để đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng, giao thông, góp phần phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội.
Ngoài ra tại “Báo cáo công khai dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 Chính phủ trình Quốc hội”, trong phần dự toán các địa phương, Bộ Tài chính cũng đã đề xuất nâng tỷ lệ điều tiết ngân sách năm sau cho Tp.HCM từ 18% lên 21%, tức là tăng 3% (tương đương gần 6.100 tỷ đồng) so với giai đoạn 2017-2021. Theo tính toán của ông Ngân, với gần 6.100 tỷ tăng thêm này nếu chi cho đầu tư công sẽ tương đương với lượng vốn đầu tư toàn xã hội 60.000 tỷ đồng. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội thường bằng 33-34% GRDP nên có thể nhân con số trên 3 lần để có kết quả khả năng tạo ra GRDP một cách tương đối cho thành phố từ việc nâng tỷ lệ điều tiết ngân sách.
Tuy nhiên tiền từ nâng tỷ lệ điều tiết là chưa đủ; chưa kể đây còn là một kênh thụ động. Chính vì vậy PGS.TS Vũ Tuấn Hưng – Phó viện trưởng Viện Khoa học Xã hội Vùng Nam Bộ khuyến nghị Thành phố phải tính đến ít nhất 5 kênh huy động nguồn lực khác bao gồm: nguồn lực đầu tư từ doanh nghiệp; hút vốn từ sự lan tỏa của đầu tư công; tiền từ xuất khẩu; đấu giá các khu đất công; thúc đẩy các mô hình đối tác công tư (PPP). “Huy động nguồn lực là một chuyện, điều quan trọng hơn cả là sử dụng nguồn lực huy động được như thế nào. Nếu huy động không được nhiều mà phân bổ đúng vẫn hiệu quả hơn huy động nhiều mà chi tiêu không đúng chỗ. Để ‘đúng’ và ‘trúng’ thì phụ thuộc vào tầm nhìn điều tiết vĩ mô của lãnh đạo Tp.HCM và cả Trung ương. Đó cũng là lý do bên cạnh tiền, Thành phố vẫn cần có chiến lược riêng để phục hồi kinh tế sau đại dịch” – ông Hưng góp ý.
Về chiến lược, các chuyên gia cho rằng yêu cầu đầu tiên là Tp.HCM phải thấy được những điểm yếu của mình đã bị phác lộ rõ nét bởi mùa dịch; từ đó tìm cách gia cố cho những điểm yếu này để nâng cao hiệu quả chủ trương chung sống an toàn với dịch bệnh, giảm thiểu thiệt hại về kinh tế.
Xoay quanh vấn đề này, TS Phạm Thị Thanh Xuân – Trường Đại học Kinh tế – Luật, Đại học Quốc gia Tp.HCM đã chỉ ra 4 điểm yếu lớn của nền kinh tế Thành phố bao gồm: thuộc quá nhiều vào các ngành thâm dụng lao động (dệt may, điện tử…); tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm thấp khiến xuất khẩu phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu; hạ tầng logistics yếu và rời rạc, dẫn đến hàng hóa chậm, chi phí lưu thông cao; chuỗi cung ứng quá cồng kềnh, phụ thuộc nhiều vào các khâu trung gian khiến hàng hóa dễ bị mắc kẹt. “Kinh tế Thành phố có lực đỡ nhờ dịch vụ và công nghiệp, tuy nhiên cả hai đều chịu ảnh hưởng bởi 4 điểm yếu trên. Từ góc nhìn này, dễ dàng thấy được cả hai ngành được xem là động lực của nền kinh tế Thành phố lại là hai ngành dễ tổn thương nhất. Chính vì vậy để phục hồi kinh tế sau dịch, Thành phố cần phải đi từ “chữa trị” những điểm yếu trên, bên cạnh việc đặt trọng tâm ưu tiên các ngành cần thiết và an toàn với dịch trước” – TS Phạm Thị Thanh Xuân khuyến nghị.
Đồng quan điểm, GS, TS Nguyễn Trọng Hoài – Đại học Kinh tế Tp.HCM cũng gợi ý 4 trụ cột để Thành phố phục hồi kinh tế gồm: logistics; các ngành thiết yếu; ngành xây dựng công cộng và dân dụng; các ngành công nghiệp liên quan đến thiết bị điện tử, công nghệ thông tin, hóa nhựa cao su…”Trong 4 trụ cột này, logistics được xác định là trụ cột quan trọng nhất vì trong thời gian giãn cách vừa qua ở Tp.HCM, nó đã bị đứt gãy buộc chúng ta phải nối lại. Điều này không chỉ Thành phố làm được mà cần ngồi lại với các tỉnh lân cận mới có sự kết nối thông suốt” – ông Hoài nhấn mạnh.
Bảo Anh
