Chỉ huy quân đội Myanmar không được mời tham dự hội nghị cấp cao ASEAN

Các bộ trưởng ngoại giao của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á hôm thứ Sáu (15/10) đã nhất trí không mời người đứng đầu quân đội Myanmar tham dự hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo trong tháng này vì tiến độ khôi phục hòa bình ở nước này diễn ra chậm chạp, theo nhiều nguồn tin ngoại giao.

“Min Aung Hlaing sẽ không được mời đến ASEAN“, một nhà ngoại giao ASEAN có trụ sở tại Yangon cho biết.

Chủ tịch ASEAN, Brunei hôm thứ Bảy (16/10) đã xác nhận quyết định này, nói rằng “Không đạt được sự đồng thuận nào để một đại diện chính trị từ Myanmar tham dự [Hội nghị cấp cao ASEAN và các Hội nghị cấp cao liên quan] vào tháng 10 năm 2021“.

Thay vào đó, cuộc họp của các ngoại trưởng đã chấp nhận quyết định mời “một đại diện phi chính trị” từ Myanmar đến các hội nghị thượng đỉnh sắp tới.

Việc tướng Min Aung Hlaing bị loại khỏi cuộc họp cấp cao nhất của khu vực cho thấy áp lực ngày càng tăng đối với chính phủ quân sự Myanmar, vốn đã miễn cưỡng hợp tác với cộng đồng quốc tế để giải quyết tình trạng bất ổn ở nước này kể từ khi họ lên nắm quyền vào ngày 1 tháng 2.

Theo các nguồn tin, các ngoại trưởng của khối 10 thành viên đã thảo luận về vấn đề này trong một cuộc họp trực tuyến, trong đó Bộ trưởng Ngoại giao do quân đội Myanmar bổ nhiệm Wunna Maung Lwin cũng tham gia.

“Sự tham gia của Myanmar tại các hội nghị thượng đỉnh không nên được đại diện ở cấp độ chính trị cho đến khi Myanmar khôi phục nền dân chủ của mình thông qua một quá trình bao trùm“, Ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi đã tweet sau cuộc họp.

ASEAN sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh và các cuộc họp liên quan từ ngày 26 đến ngày 28 tháng 10, cũng bao gồm Hội nghị cấp cao Đông Á hàng năm, một cuộc họp khu vực với các đối tác của khối bao gồm Mỹ và Trung Quốc. Các cuộc họp dự kiến ​​sẽ thảo luận về các vấn đề bao gồm an ninh, thương mại và phục hồi sau cuộc khủng hoảng COVID-19.

Quyết định hôm thứ Sáu được đưa ra trong bối cảnh lộ trình “đồng thuận 5 điểm” thiếu tiến bộ cho một giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng Myanmar, mà các thành viên đã nhất trí tại cuộc họp giữa các nhà lãnh đạo vào tháng 4 ở Jakarta.

Vào tháng 8, ASEAN đã bổ nhiệm ngoại trưởng thứ hai của Brunei Erywan Yusof làm đặc phái viên của mình tại Myanmar, có nhiệm vụ hòa giải tình hình bất ổn chính trị. Nhưng Erywan vẫn chưa đến thăm Myanmar, mặc dù anh ấy đã lên kế hoạch từ đầu tuần này.

Trong cuộc họp ngoại trưởng diễn ra ngày 4/10 vừa qua, Malaysia và một số nước đã nêu vấn đề không mời ông Min Aung Hlaing tham dự hội nghị thượng đỉnh. Erywan nói với các phóng viên sau cuộc họp đó rằng khối đã “thảo luận sâu sắc” về vấn đề này.

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Myanmar cho biết hôm thứ Năm rằng chính phủ quân sự “cam kết hợp tác một cách xây dựng trong việc thực hiện đồng thuận 5 điểm“. Chính quyền quân sự tuyên bố không thể đáp ứng chuyến thăm của đặc phái viên vì Erywan đã khăng khăng muốn gặp “một số cá nhân cụ thể“, điều này có nghĩa là các nhà lãnh đạo được bầu bị lật đổ vào ngày 1 tháng 2, bao gồm cả bà Aung San Suu Kyi.

Tuyên bố của Chủ tịch ASEAN được công bố hôm thứ Bảy lưu ý rằng các ngoại trưởng “đã lắng nghe cẩn thận giải thích của Myanmar về việc thực hiện đồng thuận 5 điểm“. Tuy nhiên, “tiến bộ chưa đủ” và “một số quốc gia thành viên ASEAN khuyến nghị ASEAN cho Myanmar không gian để khôi phục công việc nội bộ và trở lại bình thường theo ý muốn của người dân Myanmar“.

Phản ứng trước tuyên bố trên, phát ngôn viên quân đội Myanmar Zaw Min Tun nói với Nikkei Asia rằng các nguyên tắc lâu đời của ASEAN, chẳng hạn như chính sách không can thiệp của khối này, “đã bị trật bánh và suy yếu do áp lực từ bên ngoài“.

Chính phủ quân sự cũng phải chịu áp lực từ các nhóm nhân quyền quốc tế.

Trong một bức thư ngỏ gửi các nhà lãnh đạo ASEAN trong tuần này, các Nghị sĩ Nhân quyền ASEAN của nhóm dân chủ đã kêu gọi loại trừ Min Aung Hlaing khỏi cuộc họp, với lý do quân đội “coi thường trắng trợn” đối với đồng thuận 5 điểm.

“Đã đến lúc ASEAN phải hành động một cách quyết đoán“, bức thư tiếp tục nói rằng điều này bắt đầu bằng việc phủ nhận chính quyền quân sự “tính hợp pháp mà họ khao khát, và điều này đã bị người dân Myanmar liên tục từ chối“.

Trước cuộc họp ASEAN hôm thứ Sáu, chính phủ của một số quốc gia bao gồm Anh, Mỹ và Na Uy đã ra tuyên bố chung, kêu gọi Myanmar “tham gia một cách xây dựng với đặc phái viên ASEAN để thực hiện các khía cạnh khác của thỏa thuận 5 điểm một cách nhanh chóng và đầy đủ“.

Theo Hiệp hội Hỗ trợ Tù nhân Chính trị, cho đến nay đã có một nhóm 1.178 người đã bị quân đội giết hại tính đến thứ Sáu kể từ ngày 1 tháng Hai.

Khánh Hòa