Bộ đôi đoạt giải Nobel Hóa học nhờ nghiên cứu về chất xúc tác

Benjamin List của Đức và David MacMillan của Hoa Kỳ hôm thứ Tư (6 tháng 10) đã giành giải Nobel Hóa học nhờ phát triển một công cụ mới chính xác để xây dựng phân tử. Ủy ban Nobel cho biết bộ đôi này đã được trao giải “vì họ đã phát triển một công cụ mới chính xác để xây dựng phân tử: chất hữu cơ bất đối xứng làm xúc tác (organocatalysis). Điều này đã có tác động lớn đến nghiên cứu dược phẩm và làm cho hóa học trở nên xanh hơn”.

List và MacMillan sinh ra ở Scotland, cả hai đều 53 tuổi, sẽ chia nhau giải thưởng trị giá 10 triệu kronor. MacMillan là giáo sư tại Đại học Princeton ở Mỹ, trong khi List là giám đốc tại Viện Max Planck ở Đức.

Ủy ban Nobel tại Học viện Khoa học Hoàng gia Thụy Điển cho biết trong một tuyên bố: “Nhiều lĩnh vực nghiên cứu và ngành công nghiệp phụ thuộc vào khả năng của các nhà hóa học trong việc tạo ra các phân tử có thể tạo thành vật liệu đàn hồi và bền, tích trữ năng lượng trong pin hoặc ức chế sự tiến triển của bệnh tật. Công việc này đòi hỏi chất xúc tác, là những chất kiểm soát và đẩy nhanh các phản ứng hóa học, mà không trở thành một phần của sản phẩm cuối cùng”. Họ lưu ý rằng trước khi nghiên cứu của những người đoạt giải được công bố, các nhà khoa học tin rằng chỉ có hai loại chất xúc tác, kim loại và các enzym.

Năm 2000, các nhà nghiên cứu làm việc độc lập với nhau đã phát triển một loại thứ ba, được gọi là chất hữu cơ bất đối xứng làm xúc tác dựa trên các phân tử hữu cơ nhỏ.

Trước thông báo của năm nay, các nhà phân tích cho biết lĩnh vực này rất rộng mở. Năm ngoái, giải Nobel đã thuộc về người Pháp Emmanuelle Charpentier và người Mỹ Jennifer Doudna, vì đã phát triển kỹ thuật chỉnh sửa gen được gọi là CRISPR-Cas9 – “kéo” cắt ADN. Mùa giải Nobel tiếp tục vào thứ Năm với giải thưởng được nhiều người mong đợi dành cho văn học và hòa bình vào thứ Sáu trước khi giải kinh tế sẽ được trao vào thứ Hai (11/10).

Huỳnh Anh