Tình trạng ô nhiễm không khí đang cướp đi hàng tỷ năm sinh mạng
Theo một báo cáo mới, ô nhiễm không khí đang cắt ngắn cuộc sống của hàng tỷ người tới 6 năm, khiến nó trở thành kẻ giết người lớn hơn nhiều so với hút thuốc, tai nạn xe hơi hoặc HIV/AIDS. Việc đốt than được cho là nguyên nhân dẫn đến mức độ ô nhiễm không khí chết người trên khắp thế giới.
Không khí bẩn là một kẻ giết người lớn hơn nhiều so với hút thuốc, tai nạn xe hơi hoặc HIV/AIDS, trong đó than đốt là nguyên nhân hàng đầu.
Các nhà nghiên cứu cho biết, đốt than là thủ phạm chính và Ấn Độ bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với trung bình người dân chết sớm 6 năm. Trung Quốc đã giảm thiểu ô nhiễm không khí trong bảy năm qua, nhưng không khí bẩn vẫn đang cắt giảm 2,6 năm tuổi thọ của người dân.
Đốt nhiên liệu hóa thạch đang gây ra ô nhiễm không khí và khủng hoảng khí hậu, nhưng các quốc gia có sức mạnh lớn hơn nhiều trong việc cắt giảm không khí bẩn trong biên giới của mình. Các nhà khoa học cho biết, cuộc khủng hoảng khí hậu hiện nay cũng đang làm tăng thêm ô nhiễm không khí do cháy rừng gây ra thành một vòng luẩn quẩn.
Nhóm nghiên cứu cho biết các sự kiện gần đây đã minh họa cho các tương lai khác nhau có thể xảy ra tùy thuộc vào việc các chính phủ có hành động hay không. Việc đóng cửa biên giới do dịch bệnh giúp cắt giảm ô nhiễm, để lộ dãy Himalaya cho một số cư dân thành phố Ấn Độ nhìn thấy, trong khi cháy rừng ở miền Tây Hoa Kỳ đã gây ra ô nhiễm nghiêm trọng ở phía bên kia của lục địa ở Thành phố New York.
Giáo sư Michael Greenstone tại Đại học Chicago cho biết: “Ô nhiễm không khí là mối đe dọa bên ngoài lớn nhất đối với sức khỏe con người trên hành tinh, và điều đó không được công nhận rộng rãi, hoặc không được công nhận với sức mạnh và sức sống mà người ta có thể mong đợi”. Greenstone và các đồng nghiệp đã phát triển Chỉ số Chất lượng Cuộc sống Không khí (AQLI), chuyển đổi mức độ ô nhiễm không khí thành tác động của chúng đối với tuổi thọ.
Greenstone cho biết, trung bình một công dân toàn cầu mất 2,2 năm tuổi thọ với mức độ ô nhiễm không khí ngày nay và nếu không có gì thay đổi thì con số này sẽ tăng thêm 17 tỷ năm. “Điều gì khác trên hành tinh đang khiến con người mất đi 17 tỷ năm tuổi thọ?”.
“Điều đáng chú ý nhất là có những quốc gia lớn, sự kết hợp giữa chính phủ và các chuẩn mực [xã hội] đang lựa chọn để cho phép người dân sống một cuộc sống thực sự ngắn hơn và ốm yếu hơn đáng kể”. Ông cho biết việc chuyển sang sử dụng năng lượng sạch hơn và thực thi các biện pháp chất lượng không khí trên các nhà máy điện hiện có đã giúp giảm thiểu ô nhiễm ở nhiều quốc gia.
Báo cáo ước tính số năm tuổi thọ sẽ đạt được nếu mức độ ô nhiễm không khí trong đất nước của họ được giảm xuống ở Ấn Độ là 5,9 năm (ở phía bắc Ấn Độ có 480 triệu người hít thở ô nhiễm, cao gấp 10 lần so với bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Cắt giảm ô nhiễm không khí sẽ kéo dài thêm 5,4 năm ở Bangladesh và Nepal, và 3,9 năm ở Pakistan.
Tại Trung và Tây Phi, tác động của ô nhiễm không khí dạng hạt lên tuổi thọ tương đương với HIV/AIDS và sốt rét, nhưng ít được chú ý hơn. Ví dụ, một người bình thường ở đồng bằng Niger có thể mất gần sáu năm tuổi thọ, trong khi trung bình người Nigeria mất đi 3,4 năm.
Trung Quốc bắt đầu “cuộc chiến chống ô nhiễm” vào năm 2013 và đã giảm 29% mức độ. Các nhà khoa học cho biết, con số này sẽ kéo dài thêm trung bình 1,5 năm nếu việc cắt giảm được duy trì.
Greenstone nói: “Than là nguồn gốc của vấn đề ở hầu hết các nơi trên thế giới. Nếu những chi phí [sức khỏe] này được gắn vào chi phí, than sẽ không thể cạnh tranh ở hầu hết mọi nơi trên thế giới”.
Báo cáo AQLI dựa trên nghiên cứu so sánh tỷ lệ tử vong của những người sống ở những nơi ngày càng ít ô nhiễm, trong đó các vấn đề về tim và phổi là nguồn tử vong sớm lớn nhất. Phân tích dựa trên ô nhiễm hạt nhỏ, nhưng có khả năng bao gồm ảnh hưởng của các chất ô nhiễm không khí khác vì tất cả các chất này đều có xu hướng cao ở cùng một địa điểm. Các ước tính về ô nhiễm không khí trên khắp thế giới được lấy từ dữ liệu vệ tinh ở độ phân giải 3,7 dặm (6km).
Hoàng Oanh
