Nga đối mặt với rủi ro lớn ở Afghanistan bất chấp tuyên bố chiến thắng trước Mỹ
Các chuyên gia địa chính trị đã cảnh báo rằng cuộc khủng hoảng đang diễn ra ở Afghanistan gây ra những rủi ro đáng kể đối với Nga và Trung Á, ngay cả khi Điện Kremlin tìm cách tuyên truyền chiến thắng trước Mỹ. Ban đầu, phản ứng của Nga trước sự nổi dậy của Taliban dường như để ăn mừng sự thất bại của chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn và huấn luyện, cũng như sự ra đi của Mỹ.
Đại sứ Nga tại Kabul, Dmitry Zhirnov, ca ngợi hành động của Taliban và cho biết nhóm này đã giúp làm cho thủ đô của Afghanistan an toàn hơn trong 24 giờ đầu tiên sau khi Mỹ rút lui. Điều này diễn ra bất chấp việc Nga đã chính thức công nhận Taliban là một tổ chức khủng bố.
Kate Mallinson, cộng sự của Chương trình Nga và Á-Âu tại Chatham House, cho biết trong một hội thảo trực tuyến: “Người Nga cảm thấy như thể họ đã đạt được một chiến thắng lớn. Họ cảm thấy rằng họ sẽ khẳng định lại ảnh hưởng của mình ở Trung Á, đồng thời lưu ý rằng Nga có khả năng sẽ cố gắng tiếp tục duy trì vị thế của mình với tư cách là nhà bảo đảm an ninh quan trọng của khu vực”.
Moscow có ảnh hưởng đáng kể về quân sự và kinh tế đối với các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ở Trung Á, bao gồm Tajikistan, Uzbekistan và Turkmenistan, tất cả đều có biên giới trực tiếp với Afghanistan.
Nga hôm thứ Tư đã bắt đầu kế hoạch sơ tán của riêng mình, gửi bốn máy bay quân sự để sơ tán 500 công dân Nga và những người của các đồng minh trong khu vực. Chỉ thị này, được đưa ra theo lệnh của Tổng thống Vladimir Putin, đánh dấu sự thay đổi đột ngột trong lập trường của Điện Kremlin đối với sự tiếp quản của Taliban.
Nó diễn ra trong bối cảnh một nỗ lực rút quân lớn tại sân bay Kabul, với các quốc gia đang vật lộn để đưa người dân ra khỏi Afghanistan do Taliban kiểm soát trước thời hạn ngày 31 tháng 8 do Tổng thống Joe Biden đề ra.
Hàng chục nghìn người đã tụ tập hỗn loạn tại Sân bay Quốc tế Hamid Karzai trong những ngày kể từ khi Taliban chiếm thủ đô, trong tuyệt vọng tìm cách đảm bảo lối đi an toàn ra khỏi đất nước.
Trong số các nước láng giềng của Afghanistan, Tajikistan đã cam kết tiếp nhận tới 100.000 người tị nạn. Họ đang làm việc với Liên Hợp Quốc và các cơ quan khác để thiết lập các trại và các cơ sở khác khi cuộc khủng hoảng nhân đạo bùng phát. Tim Ash, chiến lược gia cấp cao về thị trường mới nổi tại Bluebay Asset Management, viết trong email gửi CNBC: “Tôi nghĩ rằng Nga sẽ đặc biệt quan ngại về khu vực thiểu số Tajik và Uzbek của Afghanistan, vốn là vùng đệm chống lại Taliban, cuối cùng sẽ rơi vào tay Taliban”.
Ash dự đoán Nga sẽ tăng cường sự hiện diện quân sự vốn đã lớn của nước này ở Tajikistan và thậm chí có thể mở rộng nó sang Uzbekistan.
Ash nói: “Mặc dù vậy, các quốc gia Trung Á sẽ lo lắng rằng Moscow có thể sử dụng mối đe dọa từ lực lượng nổi dậy Hồi giáo để thúc đẩy ý tưởng Liên minh Á-Âu và chương trình nghị sự tập trung hóa mà Putin đang theo đuổi trong không gian SNG – như tại Belarus. Nga dự kiến sẽ gây áp lực lên các nước ở Trung Á để khiến họ gia nhập Liên minh Kinh tế Á-Âu, một sáng kiến do Moscow dẫn đầu, hiện bao gồm Armenia, Belarus, Kazakhstan và Kyrgyzstan.
Quốc Toàn
