Trung Quốc với bài toán nhức nhối “Chảy máu chất xám”
Trong 4 thập kỷ qua, vấn đề “chảy máu chất xám”, nhất là trong ngành công nghệ luôn là nỗi đau khôn nguôi của Trung Quốc…
Thời điểm tháng 6/2020, Đại học Công nghiệp Tây Bắc chính thức ra thông báo hợp tác đào tạo nhân lực với hãng công nghệ Huawei. Mặc dù là một trong những cái nôi đào tạo nhân lực hàng đầu Trung Quốc song nếu so với Đại học Thanh Hoa – ngôi trường Top 1 cả nước thì Đại học Công nghiệp Tây Bắc vẫn có phần thua kém. Chính vì vậy, việc Huawei bỏ qua Đại học Thanh Hoa để lựa chọn hợp tác với Đại học Công nghiệp Tây Bắc khiến dư luận không khỏi thắc mắc.
Theo bảng xếp hạng của US News năm 2021, chất lượng đào tạo nhân lực chuyên ngành máy tính của Đại học Thanh Hoa đứng thứ tư trên thế giới, chỉ xếp sau Stanford, MIT và Đại học Carnegie Mellon. Câu hỏi đặt ra ở đây là tại sao Huawei bỏ qua ngôi trường nổi tiếng như vậy? Có rất đáp án được đưa ra, trong đó tình trạng “chảy máu chất xám” là đáp án được chú ý nhiều nhất.
Thống kê cho thấy trong tổng số người Trung Quốc ra nước ngoài mỗi năm thì số người trở về đất nước vẫn chiếm tỷ trọng khá lớn. Tuy nhiên nếu tính theo số lượng, số người không trở về sau khi đi du học nước ngoài vẫn luôn dao động ở mức 100.000 – 160.000 người. Điều đáng lưu ý là trong số này có sinh viên tốt nghiệp các trường đại học hàng đầu trong nước như Đại học Thanh Hoa, Đại học Bắc Kinh, ngoài ra còn có nhiều nhân tài cấp cao có bằng tiến sĩ trở lên.
Đơn cử năm 2019, có đến 16,3% cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ của Đại học Thanh Hoa đi du học và ở lại nước ngoài. Tuy nhiên ông Shi Yigong – Hiệu trưởng Trường Đại học Tây Hồ cho biết đây chỉ là số liệu sau khi tỷ trọng du học giảm dần trong những năm gần đây; con số của giai đoạn trước còn cao hơn nhiều. Cụ thể vào năm 1985, trong số 2.251 sinh viên Đại học Thanh Hoa tốt nghiệp thì có tới 1.700 người sang Mỹ du học và phần lớn trong số này hiện vẫn đang sinh sống, làm việc tại Mỹ, hoàn toàn chưa có ý định trở về định cư ở quê hương.
Sau nhiều năm dài đằng đẵng, đến nay đã hình thành nên một cộng đồng các sinh viên đến từ Đại học Thanh Hoa đang sinh sống và làm việc tại Mỹ. Thống kê từ California cho thấy giai đoạn 1978 – 2015, chỉ riêng Thung lũng Silicon đã thu hút gần 20.000 sinh viên tốt nghiệp Đại học Thanh Hoa.
Hiện nay trên toàn nước Mỹ có khoảng 200.000 sinh viên Trung Quốc tốt nghiệp từ các trường cao đẳng và đại học trọng điểm; đa số họ đều đang làm việc trong các lĩnh vực công nghệ cao. Tiến sỹ Doãn Chí Nghiêu – Chủ tịch của Advanced Micro Fabrication Equipment, một đơn vị chuyên sản xuất thiết bị làm chip bán dẫn cho biết người Trung Quốc đóng vai trò vô cùng quan trọng trong lịch sử hình thành mạch tích hợp của Mỹ.
Trước đó trong một cuộc phỏng vấn độc quyền, Chủ tịch của Advanced Micro Fabrication Equipment tiết lộ thời điểm còn làm việc tại Intel (1984), ông phát hiện ra hầu hết các trưởng nhóm và quản lý phụ trách R&D tại đây đều là người Trung Quốc. Sau này, càng làm việc trong ngành và tiếp xúc nhiều doanh nghiệp khác ở Mỹ, ông càng nhận ra xung quanh mình có rất nhiều đồng hương xuất chúng. Bản thân Tiến sỹ Doãn Chí Nghiêu cũng tạo lập được nhiều dấu ấn khi 13 năm liền đảm đương vai trò phó chủ tịch Applied Materials và trở thành một huyền thoại sống ở Thung lũng Silicon. Sau khi về nước khởi nghiệp, Tiến sỹ Doãn là người Trung Quốc đầu tiên chinh phục được công nghệ 5nm trong lĩnh vực bán dẫn.
Còn theo thống kê của Thomson Reuters, có thời điểm 6/10 nhà khoa học vật liệu hàng đầu thế giới đều là người Trung Quốc. Trong lĩnh vực AI, theo một báo cáo trên New York Times, 1/3 các nhà khoa học AI hàng đầu ở Mỹ là người Trung Quốc.
Có thể thấy Trung Quốc là cái nôi sản sinh ra nhiều nhà khoa học hàng đầu thế giới song cũng không ít người trong số này đang phục vụ cho các doanh nghiệp Mỹ và giúp nền khoa học công nghệ của Mỹ gặt hái nhiều thành tựu vượt bậc, vượt xa cả Trung Quốc. Đơn cử có thể kể đến nhà khoa học máy tính Li Fei Fei – Giáo sư Khoa học Máy tính Sequoia Capital tại Đại học Stanford và là đồng Giám đốc của Viện Stanford về Trí tuệ nhân tạo; ông Shen Xiangyang – Phó Chủ tịch điều hành của AI & Nghiên cứu tại Microsoft…
Trong vòng 40 năm qua, khoảng 5,5 triệu người Trung Quốc đã có những đóng góp vô cùng quan trọng cho sự phát triển của Thung lũng Silicon. Và chính quyền Bắc Kinh chắc chắn cũng đã nhận ra việc “những con gà” họ dày công chăm sóc đã “đẻ trứng vàng”, nhưng lại đẻ ở phía bên kia đại dương; rất nhiều nhân tài họ nỗ lực bồi dưỡng đang trở thành lực lượng xây dựng và phát triển cho các quốc gia khác, điển hình ở đây là Mỹ.
Quốc Thiên
