Từ Gaza đến Tân Cương, Israel ngày càng nằm trong tầm ngắm của Trung Quốc

Bất chấp những nỗ lực của Israel nhằm tạo khoảng cách với sự cạnh tranh chiến lược ngày càng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, họ có thể sớm thấy mình (một cách miễn cưỡng và chống lại lợi ích của mình), ngày càng được sử dụng như một con tốt trong cuộc cạnh tranh này.

Trong cuộc xung đột vũ trang gần đây giữa Israel và Hamas (tổ chức chiến binh Hồi giáo kiểm soát hiệu quả Gaza) vào tháng 5, Trung Quốc đã tỏ ra bất thường khi lên tiếng ủng hộ người Palestine và chỉ trích gay gắt các cuộc không kích của Israel ở Gaza. Đồng thời soạn thảo tuyên bố của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc lên án hành động của Israel và liên tục chỉ trích Mỹ vì sự ủng hộ kiên định của họ đối với Israel. Tuy nhiên, những tuyên bố cứng rắn từ Bắc Kinh có lẽ không báo hiệu sự thay đổi trong quan hệ song phương của họ với Jerusalem, mà là một quyết định có ý thức để chèn Israel vào cuộc cạnh tranh đang diễn ra với Mỹ.

Về mặt lịch sử, sự ủng hộ của Trung Quốc đối với người Palestine có vị trí truyền thống là nhà vô địch của thế giới đang phát triển và sự ủng hộ của họ đối với Phong trào Không liên kết.

Khi ảnh hưởng kinh tế và ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc ngày càng mở rộng, nước này cũng phát triển mối quan hệ kinh tế bền vững với Israel. Bắc Kinh hiện coi Israel là một đối tác quan trọng về công nghệ và đổi mới, với thương mại giữa hai nước tăng gần 20% vào năm 2020 lên 17,5 tỷ USD, theo các quan chức Trung Quốc.

Đóng góp của Trung Quốc cho sự nghiệp của Palestine hầu hết đều thiếu thực chất, đặc biệt là trong những năm gần đây. Trong khi liên tục đưa ra các đề xuất chính sách của riêng mình, như đề xuất 4 điểm nhằm chấm dứt xung đột Israel-Palestine, Trung Quốc đã đầu tư rất ít vốn chính trị cho kế hoạch này.

Sự thật là Bắc Kinh coi những sáng kiến ​​này là con đường để củng cố hình ảnh quốc tế của mình như một “bên liên quan có trách nhiệm” chứ không phải là một ưu tiên địa chính trị cụ thể. Cam kết khiêm tốn của Bắc Kinh về viện trợ nhân đạo cho việc tái thiết Gaza càng cho thấy họ không vội vàng đưa tiền của mình vào đâu.

Những tuyên bố gần đây của Bắc Kinh chống lại Israel đáng chú ý không phải vì chúng phản ánh lập trường mới về cuộc xung đột kéo dài nhất trong khu vực mà vì chúng thể hiện sự sẵn sàng của Trung Quốc trong việc sử dụng Israel như một con tốt trong cuộc cạnh tranh với Washington. Xem xét kỹ hơn các tuyên bố và dòng tweet của các quan chức Trung Quốc và các phương tiện truyền thông nhà nước chứng tỏ rằng họ nhắm vào Mỹ với cái giá phải trả của Israel.

Khi áp lực của phương Tây đối với Trung Quốc gia tăng, Bắc Kinh cũng cần sự hỗ trợ ngoại giao của các nước Ả Rập và Hồi giáo trên trường quốc tế. Đối với Bắc Kinh, việc bày tỏ sự ủng hộ lên tiếng đối với người Palestine báo hiệu rằng Trung Quốc thông cảm với hoàn cảnh của người Hồi giáo ở quê nhà và các nơi khác. Nó cũng góp phần củng cố vị thế của mình ở Trung Đông, quốc gia đóng vai trò then chốt trong Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Hơn nữa, gần một nửa nguồn cung cấp năng lượng của Trung Quốc đến từ khu vực.

Quyết định bất thường của Israel vào tuần trước nhằm ủng hộ một tuyên bố của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc do Mỹ hậu thuẫn lên án chính sách của Trung Quốc ở Tân Cương cho thấy sức ép mà họ đang phải chịu từ cả Washington và Bắc Kinh. Về phần mình, Trung Quốc đã ủng hộ một nghị quyết của UNHRC vào cuối tháng 5, thành lập một ủy ban điều tra để điều tra các vi phạm nhân quyền trong cuộc giao tranh gần đây ở Gaza, một quyết định được nhiều người coi là chỉ trích Israel.

Mỹ và Trung Quốc là những đối tác thương mại đơn quốc gia lớn nhất của Israel và cả hai đều đóng vai trò quan trọng đối với sự thịnh vượng của Israel. Mỹ là không thể thay thế đối với Israel về viện trợ quân sự, chia sẻ thông tin tình báo và đổi mới. Tuy nhiên, các công ty Trung Quốc đang tham gia vào một số dự án cơ sở hạ tầng quan trọng ở Israel và Trung Quốc thể hiện một thị trường đang phát triển nguồn đầu tư cho các công ty công nghệ Israel.

Do đó, việc Bắc Kinh sẵn sàng sử dụng Israel để gây hấn với Mỹ trên trường quốc tế không mang lại điềm báo tốt cho nhà nước Do Thái. Mặc dù Israel không phải là mục tiêu, nhưng Bắc Kinh nhận thấy những thiệt hại tiềm tàng đối với mối quan hệ song phương từ những hành động như vậy là có thể kiểm soát được. Nếu họ tin rằng chiến thuật này giúp làm giảm uy tín của Washington, thì có rất ít điều để ngăn nó lặp lại trong tương lai.

Nhưng Israel cũng phải đối mặt với những thách thức từ Mỹ. Ở Washington, sự ủng hộ dành cho Israel ngày càng trở thành một vấn đề mang tính đảng phái và gây chia rẽ. Trong đợt bạo động vừa qua, Tổng thống Biden đã bị các đảng viên Đảng Dân chủ chỉ trích vì đã không kiềm chế ở Israel sớm hơn. Nếu Israel trở thành một trách nhiệm chính trị ngày càng tăng đối với chính quyền, thì sự ủng hộ đối với Jerusalem có thể được miễn trừ. Nói rộng hơn, Biden dường như tiếp tục xu hướng của các chính quyền gần đây là giảm bớt sự hiện diện của Hoa Kỳ ở Trung Đông.

Tổng thống Biden có vẻ hài lòng về việc cựu Thủ tướng Benjamin Netanyahu bị lật đổ và đã nhanh chóng chúc mừng người kế nhiệm Naftali Bennet và Ngoại trưởng Yair Lapid.

Tuy nhiên, Israel có thể nhanh chóng thấy mình bị buộc phải dao động giữa một Trung Quốc đầy tham vọng và một Mỹ đang ngày càng rời xa. Động thái này có khả năng làm tổn hại mối quan hệ của họ với cả hai. Đề ra các chiến lược sáng tạo để quản lý vị thế của Israel giữa hai siêu cường nên là ưu tiên cấp thiết của chính phủ mới.

Bài viết của Gedaliah Afterman (Chủ nhiệm) và Tomer Raanan (Trợ lý nghiên cứu) tại Chương trình Chính sách Châu Á thuộc Viện Ngoại giao Quốc tế Abba Eban.

Minh Vương dịch