Trung Quốc đối mặt với làn sóng chủ nghĩa dân tộc về vấn đề Đài Loan

Phản ứng im lặng của Trung Quốc về máy bay quân sự của Mỹ đến Đài Loan đã khiến những người theo chủ nghĩa dân tộc chỉ trích trên mạng, nhấn mạnh áp lực buộc Chủ tịch Tập Cận Bình phải thúc đẩy hơn nữa luận điệu về “giới hạn đỏ” trong vấn đề Đài Loan.

Máy bay chở hàng C-17 của Không quân Mỹ đã dừng lại ba giờ tại Đài Bắc vào Chủ nhật để chở phái đoàn quốc hội lưỡng đảng đến thăm Đài Loan. Ba thượng nghị sĩ Mỹ – Tammy Duckworth và Chris Coons của đảng Dân chủ và Dan Sullivan của đảng Cộng hòa – đã gặp Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn và thông báo kế hoạch tặng 750.000 liều vắc xin Covid-19 để giúp giảm bớt tình trạng thiếu vắc xin.

Mặc dù truyền thông Đài Loan cho biết đây là chuyến thăm đầu tiên củamáy bay  C-17 ít nhất kể từ năm 1995, nhưng phản ứng của Trung Quốc là tương đối im ắng. Truyền thông nhà nước bao gồm cả Tân Hoa xã không đưa tin về chuyến đi trong khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc né tránh câu hỏi về máy bay đó và tập trung chỉ trích vào chuyến thăm của các nhà lập pháp Mỹ. Một số tiếng nói theo chủ nghĩa dân tộc ở Trung Quốc yêu cầu phản ứng mạnh mẽ hơn để thực thi quan điểm của Bắc Kinh rằng hòn đảo này là một phần lãnh thổ của họ, như các video clip về máy bay Mỹ tại sân bay Tùng Sơn Đài Bắc được lan truyền trên Weibo. Bình luận được yêu thích nhất trên một bài đăng các bức ảnh về C-17 cho biết: “Giới hạn đỏ của chúng tôi là không có giới hạn đỏ. Nếu đúng như vậy, làm sao người nước ngoài có thể coi Đài Loan là một phần của Trung Quốc?”.

 Người dùng mạng xã hội Trung Quốc kêu gọi nỗ lực ngăn chặn Mỹ tìm cách từ từ mở rộng quan hệ mà không gây ra xung đột. Một bài đăng được lan truyền rộng rãi trên Weibo cho biết: “Đây là một động thái cắt lát salami đang liên tục nhấn vào giới hạn đỏ”.

Những làn sóng như vậy cho thấy hành động cân bằng khó khăn mà chính phủ của ông Tập phải đối mặt sau nhiều năm đưa ra các phát biểu lớn tiếng và các hoạt động quân sự nhằm ngăn cản mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa Đài Bắc và Washington. Các quan chức hàng đầu của Trung Quốc đã nhiều lần tuyên bố sẽ ngăn chặn những gì họ coi là sự can thiệp của nước ngoài vào công việc của họ, trong khi Ngoại trưởng Vương Nghị đã cảnh báo đặc biệt vào tháng 3 về việc Mỹ ngừng “vượt qua ranh giới và chơi với lửa” trong vấn đề Đài Loan.

Natasha Kassam, giám đốc chương trình chính sách đối ngoại của Viện Lowy, cho biết: “Hiện trạng chưa bao giờ ổn định như hiện nay và cả Trung Quốc và Mỹ đều đã có những thay đổi đáng kể trong chính sách Đài Loan của họ. Mỹ đang vượt ra ngoài thông lệ trước đây, nhưng đây là một phản ứng đối với sự kiên định của Trung Quốc”.

Bắc Kinh đã thông qua một đạo luật vào năm 2005 khẳng định quyền “sử dụng các biện pháp phi hòa bình và cần thiết khác” để ngăn Đài Loan chính thức tuyên bố độc lập. Tuy nhiên, các giới hạn đỏ của Trung Quốc vẫn còn mơ hồ. Năm 2017, một nhà ngoại giao Trung Quốc nói rằng chuyến thăm cảng Đài Loan của tàu chiến Mỹ có thể là cơ sở cho một cuộc tấn công.

Tháng 8 năm ngoái, tờ Thời báo Hoàn cầu của Đảng Cộng sản cho biết trong một bài xã luận rằng Đài Loan có nguy cơ “vượt qua ranh giới đỏ của Trung Quốc đại lục” và gây ra xung đột, nếu họ thực hiện các thỏa thuận về cất cánh và hạ cánh của các máy bay phản lực quân sự Mỹ.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã kiềm chế hơn vào thứ Hai, với phát ngôn viên Uông Văn Bân nhắc lại yêu cầu của Trung Quốc rằng Mỹ phải cắt đứt liên lạc chính thức với Đài Loan “nếu họ không muốn gây ra thiệt hại hơn nữa cho quan hệ song phương cũng như hòa bình và ổn định trên eo biển”.

Ông không đề cập đến chiếc máy bay quân sự của Mỹ trong một cuộc họp giao ban thường kỳ ở Bắc Kinh. Thời báo Hoàn cầu mô tả chuyến thăm của phái đoàn Mỹ là “sự thông đồng giữa Mỹ và Đài Loan”. Tờ báo dẫn lời các chuyên gia cho biết, việc tặng vắc xin dường như nhằm che giấu các hoạt động trao đổi quân sự và Trung Quốc có thể sẽ đáp trả bằng nhiều cuộc tuần tra quân sự hơn gần Đài Bắc.

Thảo Anh