Dân số Trung Quốc tăng trưởng chậm lại khi tỷ lệ sinh giảm gần 20% trong năm qua

Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc cho biết, cuộc Tổng điều tra dân số quốc gia kéo dài một thập kỷ, được tiến hành vào năm ngoái cho thấy dân số nước này đạt 1.411.778.724 người, tăng từ 1.339.724.852 người của 10 năm trước đó.

Tỷ lệ tăng dân số trung bình hàng năm là 0,53%, chậm hơn so với mức 0,57% được đo trong cuộc điều tra dân số năm 2010, phản ánh sự thất bại của các chính sách được thiết kế để đảo ngược tỷ lệ sinh đang giảm của Trung Quốc. Tỷ lệ gia tăng là thấp nhất kể từ khi Trung Quốc tiến hành cuộc tổng điều tra lần đầu tiên vào năm 1953. Mức tăng nhanh nhất là 2,09% được ghi nhận trong cuộc điều tra năm 1982.

Số trẻ sơ sinh năm 2020 là 12 triệu trẻ, giảm gần 20% so với năm trước. Vào năm 2016, Bắc Kinh đã loại bỏ “chính sách một con” được đưa ra vào năm 1979 như một biện pháp để kiểm soát sự gia tăng dân số, nâng giới hạn lên hai con cho mỗi cặp vợ chồng. Cuộc điều tra dân số cũng nhấn mạnh thách thức của việc duy trì tiêu dùng khi quốc gia đông dân nhất thế giới già đi.

Tỷ trọng dân số từ 60 tuổi trở lên tăng lên 18,7%, nhanh hơn mức 13,26% của cuộc điều tra dân số năm 2010, trong khi dân số trong độ tuổi lao động từ 15 đến 59 giảm từ 70,14% xuống 63,35%.

“Độ tuổi trung bình của dân số Trung Quốc là 38,8 tuổi, giàu và mạnh so với 38 tuổi của Mỹ”, Ning Jizhe, người đứng đầu NBS nói với các phóng viên trong cuộc công bố điều tra dân số.

Nhưng ông cũng nhận ra “mâu thuẫn cấu trúc” về sự sụt giảm của dân số trong độ tuổi lao động và tỷ lệ sinh (số con trung bình mà một phụ nữ sẽ có trong đời) do xã hội già hóa. Ông Ning nói: “Tỷ lệ dân số cao tuổi đang tăng nhanh và già hóa sẽ trở thành đặc điểm cơ bản của nước ta trong tương lai”.

Mặc dù tỷ lệ người từ 0-14 tuổi tăng nhẹ lên 17,95%, tăng từ 16,6% trong cuộc khảo sát trước đó, nhưng sự chênh lệch trong cơ cấu dân số được nhấn mạnh bởi tỷ lệ sinh tương đối thấp phản ánh sự suy yếu của chính sách hai con hiện nay. Chính phủ trước đó đã đặt mục tiêu tỷ suất sinh ở mức 1,8 sẽ đạt được trong thập kỷ bắt đầu từ năm 2020.

Sự thay đổi như vậy sẽ tác động đến tỷ lệ phụ thuộc, liên quan đến gánh nặng chăm sóc trẻ em và người cao tuổi đối với lực lượng lao động, cũng như cổ tức nhân khẩu học thúc đẩy tăng trưởng kinh tế do các hộ gia đình nhỏ hơn và tỷ lệ tử vong cao hơn.

Yue Su, Chuyên gia kinh tế nguyên tắc tại The Economist Intelligence Unit, cho biết: “Tỷ lệ sinh chậm lại nhanh chóng cho thấy xu hướng giảm tiềm ẩn của tỷ lệ sinh vẫn còn tồn tại”.

Yue lưu ý, tốc độ già hóa của Trung Quốc vẫn chậm hơn so với các nền kinh tế châu Á phát triển như Hàn Quốc và nó tạo cơ hội cho các ngành cung cấp dịch vụ y tế và chăm sóc người già. Mặc dù vậy, dân số trong độ tuổi lao động ngày càng giảm sẽ đặt ra giới hạn đối với tăng trưởng kinh tế tiềm năng của Trung Quốc.

Yue nói: “Cổ tức nhân khẩu học đã thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước trong những thập kỷ gần đây sẽ nhanh chóng tiêu tan”.

Andrew Batson, Giám đốc Nghiên cứu Trung Quốc tại Gavekal Dragonomic nói: “Khi tỷ lệ phụ thuộc tăng lên và cổ tức nhân khẩu học giảm dần, các hộ gia đình Trung Quốc nói chung sẽ tiết kiệm ít hơn thu nhập của họ”. Nguồn cung tiết kiệm hộ gia đình giảm sẽ tạo ra nhiều hạn chế hơn đối với khả năng của nhà nước trong việc tiếp tục huy động lượng lớn đầu tư.

Vào tháng 3 vừa qua, chính phủ Trung Quốc đã đưa ra ý tưởng đẩy lùi tuổi nghỉ hưu, hiện là 55 đối với phụ nữ và 60 đối với nam giới, đồng thời cam kết thực hiện chiến lược quốc gia tập trung vào chăm sóc trẻ em và người già. Một số nhà lập pháp kêu gọi dỡ bỏ các giới hạn sinh ở vùng đông bắc ít người sinh sống của đất nước để thu hẹp sự phân chia dân số.

Dân số thành thị tăng lên 63,89% từ 49,68% của mười năm trước đó, phản ánh sự di cư của người lao động từ các khu vực nông thôn đã giúp duy trì tăng trưởng kinh tế.

Một số nhà phân tích không cho rằng sự sụt giảm dân số sẽ làm lệch kế hoạch tăng trưởng dài hạn của Trung Quốc.

Fang Hanming, một giáo sư kinh tế tại Đại học Pennsylvania cho biết tác động của già hóa dân số đối với lực lượng lao động có thể sẽ bị giảm bớt bởi tự động hóa, cùng với sự gia tăng một cách thận trọng và dần dần trong độ tuổi nghỉ hưu.

“Sự thay đổi dân số sẽ không đặt ra bất kỳ vấn đề gì đối với mục tiêu tăng gấp đôi thu nhập bình quân đầu người vào năm 2035, miễn là Trung Quốc chuyển từ các ngành thâm dụng lao động sang các ngành thâm dụng công nghệ hơn và tận dụng các cơ hội mới mà nền kinh tế bạc mang lại”. Giáo sư Fang nói.

Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc vào năm 2019, dân số Trung Quốc dự kiến ​​sẽ đạt đỉnh sau năm 2030, trong khi Ấn Độ, hiện ở mức 1,36 tỷ người sẽ vượt Trung Quốc trở thành quốc gia đông dân thế giới vào năm 2025.

Hoàng Oanh