Nghị định 152/2020/NĐ-CP và những vướng mắc cần tháo gỡ dưới góc nhìn của doanh nghiệp
Kể từ ngày 15/02/2021, Nghị định số 152/2020/NĐ-CP quy định về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam và tuyển dụng, quản lý người lao động Việt Nam làm việc cho tổ chức, cá nhân nước ngoài tại Việt Nam chính thức có hiệu lực thi hành. Tuy nhiên theo phản ánh của cộng đồng doanh nghiệp, các quy định của Nghị định 152 chưa phù hợp với tình hình thực tiễn, khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn…
Đơn cử Nghị định 152 quy định lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam theo diện “chuyên gia” phải đáp ứng các tiêu chuẩn mới: có bằng đại học trở lên, có ít nhất 3 năm kinh nghiệm làm việc trong chuyên ngành được đào tạo phù hợp với vị trí công việc dự kiến hoặc lao động người nước ngoài phải có 5 năm ở nước ngoài và có chứng chỉ hành nghề phù hợp với vị trí công việc dự kiến, trừ diện đặc biệt do Thủ tướng quyết định. Tuy nhiên theo phản ánh của doanh nghiệp, không phải CEO nước ngoài nào cũng có bằng đại học đúng chuyên môn theo vị trí họ đang đảm nhận, cộng với đó là quy định “chỉ công nhận kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài mà không công nhận kinh nghiệm làm việc tại chính Việt Nam” khiến các doanh nghiệp gặp khó trong công tác tuyển dụng lao động nước ngoài.
Ngoài ra một số phụ trách bộ phận nhân sự tại các công ty nước ngoài cũng kêu khó trong việc hoàn thiện hồ sơ xin giấy phép lao động mới cho lãnh đạo và các nhân vật người nước ngoài chủ chốt tại công ty, xuất phát từ quy định lao động nước ngoài phải có bằng đại học đúng chuyên môn theo vị trí họ đang đảm nhận. “Công ty chúng tôi có nhân sự quan trọng đã làm việc ở Việt Nam 30 năm. Nhưng sắp tới, giấy phép lao động cũ hết hạn thì chúng tôi không biết giải quyết phần đời còn lại của người này thế nào vì không thể chứng minh kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài cho họ” – phụ trách nhân sự của một công ty Nhật Bản cho biết.
Còn theo Hiệp hội doanh nghiệp Mỹ tại Việt Nam (AmCham), thay vì yêu cầu phải có văn bằng tương ứng với chức danh, Nghị định 152 chỉ nên công nhận trình độ học vấn bởi ngày nay các công việc liên thông, rất khó để cung cấp bằng cấp đúng vị trí. Hiện các doanh nghiệp thành viên AmCham đang hết sức quan ngại rằng những thay đổi trong Nghị định 152 có khả năng làm gián đoạn quá trình hoạt động của họ. “Chúng tôi đề nghị dùng thời gian kinh nghiệm làm việc tại Việt Nam để chứng minh kinh nghiệm làm việc trong xin cấp phép lao động, tương tự lao động đã làm việc ở quốc gia khác. Đây là vấn đề hết sức quan trọng bởi trong bối cảnh đi lại khó khăn do dịch bệnh Covid-19, việc cho phép dùng kinh nghiệm làm việc tại chính Việt Nam để xin cấp mới giấy phép lao động sẽ mang lại rất nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp” – đại diện AmCham nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, đại diện Techbase Việt Nam – một công ty con của Yahoo Nhật Bản cho rằng ngay tại Việt Nam, việc tốt nghiệp một ngành và đi làm ở một ngành khác là rất bình thường nên quy định tại Nghị định 152 là rất cứng nhắc, đòi hỏi những thay đổi mang tính linh động hơn
Trước phản ánh của các doanh nghiệp, bà Trần Lê Thanh Trúc – Trưởng phòng Việc làm – An toàn lao động, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Tp.HCM cho biết về mặt quan điểm chung, Việt Nam mong muốn thu hút lực lượng chuyên gia nước ngoài có bằng cấp chuyên môn cao trong lĩnh vực mà họ được công nhận là chuyên gia. Đối với quy định về bằng cấp chuyên môn sẽ xét từng trường hợp theo hướng linh hoạt hơn. Cụ thể trong trường hợp Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Thành phố không cấp phép được ngay do bằng cấp không phù hợp, cơ quan này sẽ có văn bản phản hồi đề nghị doanh nghiệp thuyết minh thêm lý do những bằng cấp họ nộp phù hợp ra sao với công việc mà lao động đảm nhận để có cơ sở xem xét. Chính vì vậy bên cạnh việc tuân thủ các quy định tại Nghị định 152, các doanh nghiệp cũng cần tích cực hợp tác với cơ quan chức năng để bổ sung kịp thời các thông tin phản hồi.
Cũng liên quan đến Nghị định này, thêm một vướng mắc nữa được các doanh nghiệp nhắc đến chính là các yêu cầu về thủ tục hồ sơ khá nhiều. Đại diện AmCham bày tỏ mong muốn cơ quan chức năng Việt Nam sớm đơn giản hóa thủ tục cấp phép cho lao động nước ngoài, nhất là đối với trường hợp cấp mới cho chính lao động đã từng làm việc tại công ty đó. Đại diện Techbase Việt Nam cũng đề xuất cắt giảm các thủ tục xin cấp lại giấy phép lao động mới theo hướng tinh gọn hơn vì lần đầu cấp đã nộp nhiều giấy tờ như: bằng đại học, chứng minh kinh nghiệm sẵn có…
Bà Trúc cho biết sau khi thu nhập ý kiến đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp xoay quanh Nghị định 152, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Tp.HCM sẽ phản hồi về Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội để Bộ xem xét. Tuy nhiên chỉ khi nào có văn bản hay thông tư mới hướng dẫn giản lược thủ tục thì mới áp dụng được, còn ở thời điểm hiện tại doanh nghiệp vẫn phải tuân theo các quy định của Nghị định 152.
Bảo Hân
