Xuất khẩu thủy sản năm 2021 – Cơ hội xen lẫn thách thức…
Năm 2021, dự báo xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sẽ khả quan hơn rất nhiều so với năm 2020 nhờ tác động tích cực từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) Việt Nam ký kết.
Thị trường hồi phục những tháng cuối năm
Theo thống kê của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong 2 quý đầu năm 2020, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam giảm so với cùng kỳ năm ngoái do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid – 19 (quý I giảm 10%, quý II giảm 7%); trong đó giảm sâu nhất vào tháng 3 (giảm 48%), tháng 5 (giảm 16%). Tuy nhiên kể từ tháng 7, xuất khẩu dần hồi phục và tăng trong 3 tháng trở lại đây (với mức tăng trưởng từ 10% đến 13%). Đây là minh chứng cho thấy các doanh nghiệp thủy sản trong nước đang dần vượt qua khó khăn và chủ động nắm bắt các cơ hội có được trong bối cảnh dịch Covid – 19 vẫn đang bùng phát trên thế giới.
Theo ông Trương Đình Hòe – Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản năm 2020 hồi phục được nhờ con tôm duy trì tăng ổn định và các sản phẩm hải sản cũng có tín hiệu khả quan. Với sự hồi phục trong 3 tháng gần đây, xuất khẩu thủy sản đến cuối tháng 11 chạm mức tương đương cùng kỳ năm 2019 là trên 7,8 tỷ USD. Dự báo xuất khẩu thủy sản cả năm 2020 sẽ đạt 8,58 tỷ USD, xấp xỉ năm 2019.
Thống kê của VASEP cũng cho thấy trong top 6 thị trường chính của thủy sản thì thị trường Mỹ và Trung Quốc vẫn duy trì được mức tăng trưởng dương so với năm 2019; các thị trường còn lại đều tăng trưởng âm. Cụ thể xuất khẩu thủy sản sang Mỹ năm 2020 ước đạt 1,66 tỷ USD, tăng 13% so với năm ngoái; tương tự xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc ước đạt 1,48 tỷ USD, tăng gần 5%.
Thị trường EU hồi phục mạnh từ tháng 9/2020 với mức tăng từ 19% đến 30% nhờ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) chính thức có hiệu lực. Ước tính năm 2020, xuất khẩu thủy sản sang EU (trừ Anh) đạt khoảng 991 triệu USD, giảm 2,5% so với năm 2019. “Kể từ tháng 8/2020 khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, xuất khẩu có xu hướng tăng rõ rệt so với cùng kỳ năm 2019. Trong đó yếu tố chính tác động đến tăng trưởng xuất khẩu sang EU là thuế nhập khẩu giảm” – ông Hòe nhận định.
Kỳ vọng tăng trưởng 10% so với năm 2020
Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế quốc tế, mặc dù tăng trưởng GDP những năm tiếp theo dự báo không mấy khả quan do hậu quả của đại dịch Covid-19 song ngành thủy sản vẫn có nhiều cơ hội từ các FTA thế hệ mới như: Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), Hiệp định EVFTA và gần đây nhất là FTA giữa Việt Nam và Vương quốc Anh (UKVFTA)… Các FTA này đều đang có tác động tốt đối với xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành trong thời gian tới.
Từ những thuận lợi trên, dự báo xuất khẩu thủy sản Việt Nam năm 2021 sẽ đạt trên 9,4 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2020; trong đó xuất khẩu tôm kỳ vọng đạt 4,4 tỷ USD, tăng 15% – mức tăng trưởng mạnh nhất; xuất khẩu cá tra đạt khoảng 1,6 tỷ USD, tăng 5%; xuất khẩu các mặt hàng hải sản đạt 3,4 tỷ USD, tăng 6%.
Theo nhận định của ông Hồ Quốc Lực – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, mục tiêu đề ra cho xuất khẩu tôm năm 2021 sẽ đạt được bởi trong năm qua con tôm đã tăng trưởng rất ấn tượng nhờ thực hiện tốt khâu nuôi trồng, sản xuất chế biến đảm bảo chất lượng. Tương tự tăng trưởng ngành hàng cá tra cũng được dự báo sẽ rất khả quan nhờ vào sự phục hồi của ngành dịch vụ (nhà hàng, khách sạn,…) – kênh phân phối lớn của thủy sản Việt Nam. Thêm vào đó, ảnh hưởng tích cực từ Hiệp định EVFTA trong dài hạn sẽ tạo mức chênh lệch thuế lớn giữa cá tra Việt Nam với các nước đối thủ.
Tuy nhiên bên cạnh những mặt thuận lợi, dự báo ngành thủy sản cũng sẽ phải đối mặt với không ít thách thức ít nhiều ảnh hưởng tới tăng trưởng của ngành, đơn cử: thị trường Trung Quốc siết chặt kiểm tra thủy sản nhập khẩu; thuế chống bán phá giá tôm và cá tra tại thị trường Mỹ chưa có dấu hiệu chấm dứt trong 5 năm tới; thẻ vàng IUU vẫn chưa được gỡ bỏ…. Mặc dù Chính phủ, các cơ quan quản lý ngành cũng như cộng đồng doanh nghiệp, ngư dân đang nỗ lực khắc phục song đây không phải vấn đề có thể giải quyết trong một sớm một chiều. Bối cảnh này đòi hỏi cộng đồng doanh nghiệp thủy sản phải nỗ lực hơn nữa trong việc nâng cao chất lượng thủy sản, kiểm soát tốt nguồn gốc xuất xứ và quy trình sản xuất bền vững, đảo bảo các tiêu chuẩn về lao động, môi trường và an sinh xã hội… Có như vậy mới có thể hoàn thành mục tiêu đề ra trong năm 2021.
Hùng Anh
