Dù ông chủ tiếp theo của Nhà Trắng là ai, Trung Quốc đều bất an…

Cuộc chiến Mỹ – Trung vẫn đang hồi khốc liệt và cuộc bầu cử ngày 3/11 được xem là bước ngoặt. Trong khi người dân Mỹ đang cân não để quyết định xem nên bỏ phiếu ủng hộ ông Donald Trump hay ông Joe Biden thì ở phía bên kia chiến tuyến, Trung Quốc cũng đang phập phồng dõi theo bóng dáng ông chủ tiếp theo của Nhà Trắng…

Ông Trump có lợi thế hơn từ chương trình nghị sự nhiệm kỳ 2?

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Trung Quốc đang chờ đợi là việc ông bị đánh bại. Nếu ông thua cựu Phó tổng thống Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới, Trung Quốc sẽ “sở hữu” nước Mỹ và người Mỹ sẽ phải học tiếng Trung. Tuyên bố của ông Trump ngụ ý rằng ông Biden sẽ mềm mỏng với Trung Quốc, mặc dù trên thực tế, chiến dịch tranh cử của cựu Phó Tổng thống Biden có thái độ khá cứng rắn đối với Bắc Kinh.

Khi chuẩn bị cạnh tranh với ông Joe Biden, ông Trump và đảng Cộng Hòa liên tục tăng cường các luận điệu chống Trung Quốc. Ngay trước thềm Đại hội đảng Cộng hòa mới được khai mạc ngày hôm qua, ông Trump đã công bố chương trình nghị sự nhiệm kỳ 2; tập trung vào việc ngăn chặn sự phụ thuộc của Mỹ vào Trung Quốc và chấm dứt hoạt động nhập cư bất hợp pháp nếu ông tái đắc cử. Việc chấm dứt sự phụ thuộc vào Trung Quốc bao gồm việc cấp tín dụng thuế cho các công ty mang lại việc làm ở trong nước, không giao hợp đồng liên bang cho các doanh nghiệp thuê Trung Quốc, và quy trách nhiệm của chính quyền Trung Quốc vì đã để virus Corona Vũ Hán lây lan khắp thế giới. Tổng thống Trump đặt mục tiêu tạo ra 10 triệu việc làm mới trong 10 tháng, ban hành các thỏa thuận thương mại công bằng nhằm bảo vệ việc làm của người Mỹ và mở rộng các vùng cơ hội.

Mục tiêu phát triển vaccine phòng chống virus Corona Vũ Hán vào cuối năm nay cũng được nhắc lại, cùng với mục tiêu ưu tiên mới, đó là: trở lại bình thường vào năm 2021. Ông Trump cũng sẽ nỗ lực ngăn chặn việc những người nhập cư bất hợp pháp hưởng phúc lợi, chăm sóc sức khỏe và miễn phí học phí đại học được tài trợ từ khoản thuế do người dân Mỹ đóng. Điều này nằm trong kế hoạch lớn hơn nhằm ngăn chặn tình trạng nhập cư và nhập cảnh bất hợp pháp vào Mỹ mà hiện chỉ là một tội nhẹ.

Kể từ khi ông Trump nhậm chức, quan hệ Trung – Mỹ tụt xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ, những ngôn từ và cử chỉ ngoại giao thông thường nay bị thay thế bằng những lời chỉ trích khó nghe, đổ lỗi thẳng thừng và đe dọa đáp trả. Ông Trump khai mào cuộc chiến thuế quan, trừng phạt các quan chức Trung Quốc, khiến Bắc Kinh nổi giận vì ủng hộ Đài Loan cũng như cấm cửa các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc, bao gồm Huawei.

Trong suốt quá trình bầu cử tổng thống năm 2020 giữa bối cảnh đại dịch Covid-19, nhận thấy thái độ của công chúng Mỹ đối với Trung Quốc ngày càng tiêu cực, ông Trump và ông Biden luôn tỏ ra cứng rắn hơn với Bắc Kinh. Chính vì vậy việc ông Trump và ông Biden đắc cử thì Trung Quốc đều rất quan ngại. Tuy nhiên nhiều người ở Washington tin rằng Trung Quốc muốn ông Biden trở thành Tổng thống Mỹ trong nhiệm kỳ tới hơn là ông Trump.

Trong một bài phát biểu vào đêm khai mạc Đại hội Toàn quốc đảng Cộng hòa hôm 24/8 (giờ Mỹ), cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, đồng thời là cựu Thống đốc Nam Carolina Nikki Haley đánh giá ông Biden trở thành Tổng thống sẽ là điều tuyệt vời cho Trung Quốc.

Tuy nhiên, phía Trung Quốc không thể hiện quan điểm họ ủng hộ ai cho cuộc đua vào Nhà Trắng nhiệm kỳ tới.

Ông Biden mang đến nhiều cơ hội đối thoại với Trung Quốc?

Nếu việc ông Biden đắc cử Tổng thống sẽ là thách thức đối với Bắc Kinh thì sự biến động của ông Trump cũng mang lại nỗi bất an không kém cho các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Một báo cáo tình báo gần đây của Mỹ cho thấy sở dĩ Trung Quốc thích ông Biden trở thành tổng thống hơn là do sự “không thể đoán trước” của ông Trump.

Khi mới nhậm chức, ông Trump đã dành những lời ca ngợi có cánh cho ông Tập sau khi họ ăn tối cùng nhau ở khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, Florida. Ông Trump cũng khen ngợi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về việc ông Tập đã xử lý đại dịch từ sớm; tuy nhiên sau đó ông chủ Nhà Trắng lại chuyển sang đổ lỗi cho Trung Quốc về nguồn gốc đại dịch khi Covid-19 lan rộng ở Mỹ. Ông Trump cũng kêu gọi người Mỹ “ngừng chính trị hóa” Covid-19 nhưng sau đó lại tiếp tục đổ lỗi cho Trung Quốc về đại dịch.

Nhìn chung, các cuộc thăm dò trong những tháng gần đây cho thấy người Mỹ tin rằng ông Biden sẽ xử lý mối quan hệ của Mỹ với Trung Quốc tốt hơn ông Trump. Ông Trump cũng đang kém Biden trong những cuộc thăm dò khác. Cụ thể truyền thông Trung Quốc mô tả so với ông Trump thì ông Biden “dễ đối phó hơn”. Ngoài ra, nếu ứng viên Dân chủ đắc cử, Trung Quốc có cơ hội hợp tác với Mỹ trong các vấn đề quốc tế lớn như biến đổi khí hậu và không phổ biến vũ khí hạt nhân. Tóm lại, ông Biden mang đến nhiều cơ hội đối thoại hơn so với chính quyền Trump.

Còn theo các chuyên gia, việc người Trung Quốc thích ông Trump hay ông Biden hơn phụ thuộc vào việc các quan chức ở Bắc Kinh có quan điểm ngắn hạn hay dài hạn. Những người theo đuổi tầm nhìn dài hạn thích ông Trump hơn vì sự chia rẽ và cô độc mà ông tạo ra. Theo đó, 4 năm nhiệm kỳ tiếp theo của ông Trump sẽ dẫn đến nhiều chia rẽ hơn, giảm khả năng xây dựng một cuộc chiến lâu dài chống lại Trung Quốc. Trong khi đó chính quyền Biden có thể đề ra được một chiến lược dài hạn bền vững và đa phương với sự hỗ trợ của các đồng minh và điều này sẽ góp phần kiềm chế Trung Quốc trong 2 tới 3 thập kỷ tới. Ngược lại, những người có tầm nhìn ngắn hạn sẽ thích ông Biden hơn vì mối quan hệ đang xấu đi với Trung Quốc sẽ được cải thiện nhanh chóng.

Kim Phương