Việt Nam vẫn xuất siêu bất chấp dịch bệnh toàn cầu

5 tháng đầu năm 2020, mặc dù hoạt động ngoại thương của Việt Nam phải đối mặt với thách thức lớn là tác động của đại dịch Covid-19 trên quy mô toàn cầu song tín hiệu vui là nước ta vẫn duy trì được đà xuất siêu.

Xuất khẩu giảm khiến nhập siêu quay trở lại

Từ đầu năm đến nay, dịch Covid-19 hoành hành tại các thị trường xuất khẩu trọng điểm gây ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong 5 tháng đầu năm 2020 tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa cả nước ước đạt 196,84 tỷ USD, giảm 2,8% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 99,36 tỷ USD, giảm 1,7%; nhập khẩu đạt 97,48 tỷ USD, giảm 3,8%. Do tác động của dịch bệnh khiến nhiều đơn hàng bị hoãn, hủy đẩy doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam vào hoàn cảnh khó khăn. Không ngoại lệ, kim ngạch nhập khẩu cũng sụt giảm theo bởi bao lâu nay Việt Nam vẫn luôn nhập khẩu lượng nguyên vật liệu lớn phục vụ cho sản xuất nội địa.

Đáng chú ý, thông qua các số liệu của Tổng cục Hải quan còn cho thấy nhiều vấn đề khác; cụ thể là kim ngạch xuất khẩu hàng hóa thực hiện tháng 4/2020 chỉ đạt 17.583 triệu USD, thấp hơn 2.117 triệu USD so với số ước tính. Điều này đồng nghĩa với xuất khẩu trong tháng 4/2020 trên thực tế không đạt con số tính toán của Tổng cục Thống kê. Trong đó, xuất khẩu dầu thô thấp hơn 100 triệu USD; xuất khẩu đồ điện tử, máy tính và linh kiện thấp hơn 264 triệu USD; hàng dệt may thấp hơn 290 triệu USD; điện thoại và linh kiện thấp hơn 798 triệu USD…

Bước sang tháng 5 bức tranh xuất khẩu có sự khởi sắc với kim ngạch đạt 18,5 tỷ USD, tăng 5,2% so với tháng trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 6,6 tỷ USD, tăng 1,1%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 11,9 tỷ USD, tăng 7,6%. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm trước, kim ngạch xuất khẩu tháng 5/2020 đã giảm tới 15,5%. Còn tính chung 5 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước tính đạt 99,36 tỷ USD, giảm 1,7% so với cùng kỳ năm trước.

Thực tế trước đó Bộ Công Thương đã đưa ra dự báo về xu hướng sụt giảm kim ngạch xuất khẩu. Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải, Covid-19 ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống, trong đó xuất khẩu bị ảnh hưởng rõ nét. Thời điểm bùng phát, dịch bệnh hầu như làm “đóng băng” toàn bộ hoạt động giao thương tại các cửa khẩu biên giới với Trung Quốc. Bao lâu nay Trung Quốc luôn là đối tác thương mại lớn nhất của nước ta, rất nhiều ngành sản xuất trong nước sử dụng nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc nên khi dịch bệnh bùng phát, việc áp dụng các giải pháp phòng dịch tại cửa khẩu đã gây khó khăn cho lưu thông hàng hóa giữa hai nước, đặc biệt là nhập khẩu nguyên liệu.

Ngoài ra việc dịch bệnh Covid – 19 bùng phát mạnh mẽ tại các nước khu vực EU, Hoa Kỳ, ASEAN, Trung Đông cộng với các biện pháp kiểm soát dịch bệnh, hạn chế đi lại cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam, khiến kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng dệt may, giày dép, đồ gỗ… vào các thị trường này bị sụt giảm. Tuy nhiên có một điểm đáng chú ý về thương mại hàng hóa của Việt Nam, đó là xuất khẩu giảm đã khiến nhập siêu quay trở lại. Tháng 4/2020, Việt Nam nhập siêu 940 triệu USD. Tháng 5/2020, ước tính nhập siêu 900 triệu USD. Tuy vậy, tính chung 5 tháng đầu năm 2020, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 1,9 tỷ USD. Đây thực sự là một con số đáng ghi nhận, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh vẫn đang tàn phá khủng khiếp trên toàn cầu hiện nay.

Tín hiệu lạc quan

Theo dự báo của Bộ Công Thương, nếu trong quý II/2020 dịch bệnh được khống chế, nhiều khả năng kim ngạch xuất khẩu sẽ bật tăng trở lại trong nửa cuối năm và tiếp tục là động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế Việt Nam trong năm 2020 nhờ nhu cầu tiêu thụ trên thế giới tăng trở lại cộng với những lợi thế cạnh tranh khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) chính thức có hiệu lực.

Trên phạm vi toàn cầu, để hạn chế các tác động tiêu cực của dịch Covid-19 lên nền kinh tế, nhiều nước đã tung các gói kích cầu quy mô lớn; đồng thời tăng cường chi tiêu tài khoá để đối phó với dịch bệnh, duy trì các hoạt động kinh tế thiết yếu và hỗ trợ người lao động. Tại Việt Nam, Chính phủ và các Bộ, ban ngành cũng đã và đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Trần Thanh Hải cho biết bên cạnh nỗ lực tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong hoạt động giao thương tại khu vực biên giới, đặc biệt là biên giới phía Bắc với Trung Quốc, Bộ Công Thương cũng đã chuẩn bị cho sự hồi phục của các thị trường, trong đó hoạt động xúc tiến thương mại được xem là một trong những giải pháp trọng tâm, nhất là xúc tiến qua thương mại điện tử. Với các FTA sắp có hiệu lực như EVFTA hay FTA Việt Nam-Cuba thì việc tuyên truyền về lợi ích cũng như cách tận dụng các lợi ích này, đặc biệt là thông qua quy tắc xuất xứ. Bộ Công Thương cũng dự kiến làm việc với các hiệp hội để rà soát các kiến nghị cho các doanh nghiệp để vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Hoàng Anh