“Nóng” cuộc chiến lithium toàn cầu

Bắt đầu được giao dịch mạnh từ 3 năm trước đây, lithium đang rơi vào cơn sốt giá xuất phát từ lo ngại thiếu nguồn cung trên thị trường. Từ 6.500USD năm 2015, đến đầu năm 2018 giá mỗi tấn nguyên liệu lithium đã tăng gấp 3 lần, lên 20.000 USD

Nguyên nhân chính khiên giá mỗi tấn nguyên liệu lithium tăng mạnh mẽ thời gian qua và vẫn chưa có dấu hiệu “hạ nhiệt” là do nhu cầu sản xuất xe điện ngày một tăng, qua đó kích thích nhu cầu sử dụng ắc quy có chứa lithium. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng, đồng thời thực hiện lộ trình cắt giảm khí thải mà Chính phủ nhiều nước đang triển khai, nhiều hãng xe trên thế giới đã vào cuộc chạy đua phát triển các dòng xe điện thay thế dần các dòng xe chạy bằng xăng và diesel truyền thống. Cụ thể kể từ năm 2025, mỗi năm hãng Volkswagen sẽ sản xuất ít nhất 2 triệu chiếc xe điện; trong vòng 5 năm tới, hãng Ford sẽ đầu tư 11 tỉ USD phát triển 13 mẫu xe điện mới; kể từ năm 2019 tất cả các dòng xe của Volvo đều được trang bị động cơ điện; Toyota đặt mục tiêu bán 1 triệu chiếc xe điện vào năm 2030… Theo các chuyên gia, kể từ năm 2030, nhu cầu sử dụng xe điện sẽ vượt qua xe chạy bằng xăng, mang lại tương lai sáng lạn cho các hãng xe nếu mạnh dạn đầu tư ngay từ lúc này.

Giữa lúc các “ông lớn” ngành sản xuất ô tô như Toyota, Honda, Mitsubishi, Tesla, GM, VinFast (Việt Nam) đang tăng tốc phát triển các dòng xe điện thế hệ mới thì nhà đầu tư Tianqi (Trung Quốc) lại âm thầm xúc tiến một thương vụ khủng: mua lại 24% cổ phần trong nhà sản xuất lithium hàng đầu thế giới SQM (Chile) với trị giá 4,1 tỉ USD. Trước đó, Tianqi Lithium đang vận hành 2 trong số các mỏ lithium lớn nhất thế giới tại Trung Quốc và đang xây dựng một nhà máy mới tại Úc. Nếu thành công trong việc mua lại cổ phần ở SQM, Tianqui có thể nắm trong tay đến 70% tổng lượng cung lithium trên toàn cầu, trở thành “người khổng lồ” có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong ngành này.

Mặc dù là nguyên liệu chính để chế tạo pin trong ngành ô tô điện song so với các nguyên liệu khác như Cobalt, Nicke…, lithium lại được liệt vào danh sách “hàng hiếm” do nguồn cung  hiện không đủ cầu. Trong bối cảnh đó, việc sở hữu các mỏ lithium quan trọng không chỉ giúp doanh nghiệp Trung Quốc đảm bảo nguồn cung nguyên liệu cho ngành công nghiệp ô tô nội địa mà còn thu được nguồn lợi nhuận khủng trong kinh doanh khi nhu cầu xe điện trên thế giới đang tăng chóng mặt.

Lo sợ trước nguy cơ độc quyền kinh doanh lithium của các nhà đầu tư Trung Quốc, các hãng xe lớn đang nỗ lực bảo đảm nguồn cung lithium lâu dài với mức giá ổn định trong vài năm tới, điển hình: hãng BMW đang đàm phán ký kết hợp đồng dài hạn với nhà cung ứng lithium; Tesla mới đây đã ký hợp đồng thu mua lithium dài hạn với Kidman Resources (Úc)…. Kéo theo đó, cuộc chiến giành giật các mỏ lithium cũng dần “tăng nhiệt”.

Tuy nhiên để chiến thắng trong cuộc đua lithium là điều không dễ dàng bởi rào cản và rủi ro là khá lớn. Đã rộ lên nghi vấn về khả năng Chính phủ Trung Quốc đã “tiếp sức” tài chính cho các tập đoàn khoáng sản trong nước thực hiện kế hoạch bành trướng của mình, điển hình như trường hợp của Tianqui. Tianqui xuất thân là doanh nghiệp nhà nước và chỉ mới đi vào hoạt động theo mô hình cổ phần hóa năm 2004 nên việc doanh nghiệp này vẫn giữ mối quan hệ “sâu sắc” với giới chức Chính phủ Trung Quốc là điều hoàn toàn nằm trong dự đoán. Đó cũng chính là lý do một số quốc gia luôn ra sức cản trở các thương vụ thâu tóm của nhà đầu tư Trung Quốc.

Trở lại với cuộc đua lithium, nhu cầu ngày càng tăng cao đã kéo theo sự xuất hiện của nhiều mỏ quặng lithium ở các quốc gia Chile, Úc, Bolivia hay Trung Quốc. Theo dự báo của các chuyên gia Morgan Stanley, việc gia tăng nguồn cung trong các năm tới có thể làm hạ nhiệt cơn sốt lithium, đẩy giá bán nguyên liệu này giảm sâu. “Chúng tôi dự báo 2018 sẽ là năm cuối cùng thiếu hụt lithium. Kể từ năm 2019, tình hình sẽ thay đổi theo chiều hướng ngược lại”, các chuyên gia Morgan Stanley cho hay.

Victor Thai